Verbum

вялі́зны, -ая, -ае.

Вельмі значны па велічыні; надта вялікі.

Вялізнае дрэва.

вяліка... (а таксама веліка...).

Першая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае па знач. слову «вялікі» (у 1 і 2 знач.), напр.: вялікагаловы, вялікадзяржаўны.

вялікадзяржа́ўны, -ая, -ае.

Уласцівы вялікай дзяржаве, прасякнуты непавагай да малых нацый і народнасцей.

○

Вялікадзяржаўны шавінізм — ідэалогія і палітыка прадстаўнікоў пануючай нацыі, якія аб’яўляюць сваю нацыю вышэйшай сярод іншых.

вялі́касны, -ая, -ае (высок.).

1. Важны, велічны.

В. позірк.

2. Урачыста ўзняты, поўны велічы.

В. гімн.

|| наз. вялі́каснасць, -і, ж.

вялі́касць, -і, ж.

1. Тое, што і веліч (у 2 знач.).

2. Тытулаванне манархаў і іх жонак (у спалучэнні з займеннікамі «ваша», «іх», «яго», «яе»).

Яго імператарская в.

Вялі́кдзень, -кадня, м. (з вялікай літары).

Веснавое хрысціянскае свята, прысвечанае ўваскрэсенню Хрыста.

|| прым. веліко́дны, -ая, -ае.

вялі́кі, -ая, -ае; бо́льшы; найвялі́кшы, найбо́льшы.

1. Значны па велічыні, памерах, сіле; проціл. малы.

В. горад.

В. будынак.

Вялікая радасць.

Вялікія беды пачынаюцца з малых (прыказка). Вялікая зямля (мацярык). Вялікая літара (якая выступае над радком).

2. Выдатны па сваім значэнні; які валодае ў высокай ступені той якасцю, якая знаходзіцца ў значэнні вызначаемага назоўніка.

Вялікая перамога.

В. вучоны.

3. Большы, чым патрэбна, прасторны.

Гэтыя боты мне вялікія.

4. Дарослы (з пункту гледжання дзіцяці), а таксама (пра дзіця) такі, які выйшаў з дзіцячага ўзросту, падрослы.

Сын ужо в., пойдзе ў школу.

5. Значны па колькасці.

Вялікая сям’я.

Вялікія грошы.

◊

Ад (з) вялікага розуму (разм., іран.) — па дурасці.

Вялікае мноства — вельмі многа.

Вялікія дзяржавы — найбольш магутныя дзяржавы, якія адыгрываюць вядучую ролю ў сусветнай палітыцы і ў міжнародных адносінах.

вя́ліцца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ліцца; незак.

Падсушвацца на сонцы, на адкрытым паветры (пра тое, што нарыхтоўваецца ў запас).

|| зак. правя́ліцца, -ліцца.

|| наз. вя́ленне, -я, н.

вя́ліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены; незак., што.

Падсушваць на сонцы, на адкрытым паветры для нарыхтоўкі ў запас.

В. рыбу.

|| зак. правя́ліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены.

|| наз. вя́ленне, -я, н.

вя́лы, -ая, -ае.

1. Які страціў свежасць, звяў (пра расліны).

Вялая трава.

2. перан. Пазбаўлены бадзёрасці, энергіі.

В. працаўнік.

В. настрой.

|| наз. вя́ласць, -і, ж. (да 2 знач.).