Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

прылі́пнуць, -ну, -неш, -не; -іп, -іпла; -ні́; зак.

1. да чаго. Моцна прыстаць (пра што-н. ліпкае або да чаго-н. ліпкага).

Кашуля прыліпла да потнага цела.

2. перан. Тое, што і прыстаць (у 3 і 4 знач.; разм.).

Прыліпла са сваімі распытваннямі.

Прыліп нейкі дзіўны спадарожнік.

|| незак. прыліпа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

прылі́пчывы, -ая, -ае.

1. Які лёгка прыліпае.

Прыліпчывая гліна.

Прыліпчывая хвароба (перан.: заразная; разм.).

2. перан. Надакучлівы, неадчэпны (разм.).

|| наз. прылі́пчывасць, -і, ж.

прылі́ў, -ліву, мн. -лівы, -ліваў, м.

1. Перыядычны пад’ём узроўню адкрытага мора.

Час прыліву.

2. Прыбыццё, паступленне каго-, чаго-н. у вялікай колькасці.

П. рабочай сілы. П. крыві да галавы.

|| прым. прылі́ўны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).

прылі́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -лье́ і -ліе́; -ліў, -ліла́, -ло́; зак.

Сабраўшыся, прыцячы, падступіць (пра вадкае).

Кроў прыліла да галавы.

|| незак. прыліва́ць, -а́е.

прылічы́ць, -ічу́, -ічыш, -ічыць; -ічаны; зак.

1. каго-што. Дадаць пры падліку.

П. працэнты да капіталу.

2. каго (што). Назначыць куды-н. для адбывання службы (спец.).

П. навабранцаў да воінскай часці.

3. каго-што. Аднесці да ліку каго-, чаго-н.

П. да выдатных даследчыкаў.

|| незак. прылі́чваць, -аю, -аеш, -ае і прыліча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

прылучы́цца, -учу́ся, -у́чышся, -у́чыцца; зак.

1. да каго-чаго. Злучыцца з кім-н.; згадзіцца з чым-н.

П. да прапановы.

2. да чаго. Уключыцца ў якую-н. дзейнасць, стаць удзельнікам чаго-н.

П. да навукі.

|| незак. прылуча́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. прылучэ́нне, -я, н.

прылучы́ць, -учу́, -у́чыш, -у́чыць; -у́чаны; зак.

1. каго-што. Злучыць з чымн.; уключыць у склад чаго-н. іншага, асноўнага.

П. да кампаніі.

П. раён да другой вобласці.

2. каго (што). Даць магчымасць уключыцца ў якую-н. дзейнасць, зрабіць удзельнікам чаго-н.

П. падлеткаў да грамадска-карыснай працы.

|| незак. прылуча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. прылучэ́нне, -я, н.

прыляга́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -а́е; незак., да чаго.

1. Шчыльна ахопліваць, аблягаць.

Сукенка прылягае да таліі.

2. Размяшчацца, цесна прымыкаючы да чаго-н.

Поле прылягае да лесу.

|| зак. прыле́гчы, -ля́жа; -лёг, -лягла́ і -ле́гла (да 1 знач.).

прыляпі́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ле́піцца; зак., да чаго (разм.).

Тое, што і прыліпнуць.

Пластыр моцна прыляпіўся.

Хлопчык прыляпіўся на багажніку веласіпеда (перан.).

|| незак. прыле́плівацца, -аецца і прыляпля́цца, -я́ецца.

прыляпі́ць, -ляплю́, -ле́піш, -ле́піць; -ле́плены; зак., што да чаго.

Прымацаваць ліпкае або ліпкім.

П. аб’яву да сцяны. П. пластыр.

|| незак. прыле́пліваць, -аю, -аеш, -ае і прыляпля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.