Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

прыла́да, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, -ла́д, ж.

1. Тэхнічнае прыстасаванне, пры дапамозе якога выконваецца работа ці якое-н. дзеянне.

Прылады працы.

Сельскагаспадарчая п.

2. Тое, што і прыбор (у 2 знач.).

Аптэчная п.

3. часцей мн. Камплект прадметаў для выканання аднаго працэсу, напрамку работ.

Рыбалоўныя прылады.

Спартыўныя прылады.

|| прым. прыла́дны, -ая, -ае.

прыла́дзіцца, -джуся, -дзішся, -дзіцца; зак.

1. Размясціцца дзе-н., каля каго-, чаго-н.

П. на краі лаўкі.

2. Уладкавацца, трапіць на работу, службу і пад. (разм.).

П. на працу.

3. Прыстасавацца, набыць навык рабіць што-н.

П. пісаць левай рукой.

4. Прымазацца, далучыцца да каго-, чаго-н. з карыслівымі мэтамі (разм.).

П. да чужой славы.

|| незак. прыла́джвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

прыла́дзіць, -а́джу, -а́дзіш, -а́дзіць; -а́джаны; зак.

1. што і да чаго. Прыстасаваць, прырабіць.

П. аглоблі да саней.

2. што. Зрабіць адпаведным па размерах, падагнаць.

П. раму да акна.

3. каго (што). Тое, што і прыстроіць¹ (у 2 знач.; разм.).

П. сына на завод.

|| незак. прыла́джваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. прыла́дка, -і, ДМ -дцы (да 1 і 2 знач.) і прыла́джванне, -я, н.

прылажы́цца, -ажу́ся, -о́жышся, -о́жыцца; зак.

1. Тое, што і прыкласціся.

2. Дакрануцца губамі, цалуючы.

П. да рукі.

|| незак. прыклада́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. прыклада́нне, -я, н. і прыкла́дванне, -я, н.

прылажы́ць, -ажу́, -о́жыш, -о́жыць; -о́жаны; зак., што да чаго.

Тое, што і прыкласці.

П. палец да вуснаў.

П. намаганні.

П. рукі да чаго-н. (перан.: пачаць рабіць што-н., праявіўшы ініцыятыву).

|| незак. прыклада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і прыкла́дваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. прыклада́нне, -я, н. і прыкла́дванне, -я, н.

прыла́знік, -а, мн. -і, -аў, м.

Памяшканне для раздзявання ў лазні.

прылаўчы́цца, -чу́ся, -чы́шся, -чы́цца; -чы́мся, -чыце́ся, -ча́цца; зак. (разм.).

Злаўчыцца, прыстасавацца.

П. поўзаць па-пластунску.

прыла́шчыцца гл. лашчыцца.

прыла́шчыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны; зак., каго (што).

Праявіць ласку, добрыя адносіны да каго-н.

П. дзіця.

|| незак. прыла́шчваць, -аю, -аеш, -ае.

прылга́ць, -лгу́, -лжо́ш, -лжэ́; -лжо́м, -лжаце́, -лгу́ць; -лжы́; зак. (разм.).

Расказваючы, сказаць няпраўду; прыманіць.