Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

прыка́зчык, -а, мн. -і, -аў, м. (уст.).

1. Наёмны служачы ў гандлёвай установе; прадавец.

2. Служачы ў маёнтку, які кіраваў гаспадаркай памешчыка.

|| прым. прыка́зчыцкі, -ая, -ае.

прыкало́ць, -алю́, -о́леш, -о́ле; -алі́; -о́латы; зак.

1. што. Прымацаваць шпількай.

П. кветку да валасоў.

2. каго (што). Забіць чым-н. колючым (разм.).

П. кабана.

|| незак. прыко́лваць, -аю, -аеш, -ае.

прыкамандзірава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны; зак., каго (што) да каго-чаго.

Адкамандзіраваўшы, прызначыць куды-н. часова.

П. да шпіталя.

|| незак. прыкамандзіро́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

прыкархну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; зак. (разм.).

Заснуць на кароткі час.

П. седзячы.

прыкарэ́лы, -ая, -ае.

Які прыкарэў, прысох.

Прыкарэлыя бінты.

прыкарэ́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -э́е; зак.

Закарэўшы, прысохнуць.

Павязка прыкарэла да раны.

прыкаці́ць, -ачу́, -о́ціш, -о́ціць; -о́чаны; зак.

1. што. Коцячы, даставіць.

П. бервяно.

2. Тое, што і прыехаць (звычайна хутка ці нечакана; разм.).

Прыкаціў дарагі госць.

|| незак. прыко́чваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 знач.).

прыкі́нуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -нься; зак. (разм.).

1. кім-чым. Тое, што і прытварыцца.

П. хворым.

Прыкінуўся, што нічога неразумее.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Раптоўна наступіць, прыстаць (пра хваробу).

Вогнік прыкінуўся.

|| незак. прыкіда́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца і прыкі́двацца, -аюся, -аешся, -аецца.

прыкі́нуць, -ну, -неш, -не; -кінь; -нуты; зак.

1. Прыблізна злічыць, вызначыць што-н. (разм.).

П. на калькулятары.

2. што і чаго. Дабавіць.

Прыкінь сто рублёў.

|| незак. прыкіда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і прыкі́дваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. прыкі́дка, -і, ДМ -дцы, ж. і прыкі́дванне, -я, н.

прыкіпе́ць, -плю́, -пі́ш, -пі́ць; -пі́м, -піце́, -пя́ць; -пі́; зак. (разм.).

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прыстаць да вельмі нагрэтага дна і сценак пасудзіны.

Варэнне прыкіпела да чыгуна.

2. перан., да каго-чаго. Ужыв. пераважна са словамі «душа», «сэрца» і пад. Захапіўшыся, вельмі прывязацца да чаго-н.

Душой п. да мора. П. сэрцам да работы.

|| незак. прыкіпа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.