Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

ве́дзьма, -ы, мн. -ы, -аў, ж.

1. У народных павер’ях: злая чараўніца.

2. перан. Пра злую, сварлівую жанчыну (разм.).

ве́ды, -аў.

1. Сукупнасць звестак, якія раскрываюць аб’ектыўныя заканамернасці жыцця.

Грунтоўныя в.

Свет асвятляецца сонцам, а чалавек — ведамі.

2. Дасведчанасць у якой-н. галіне.

Вучні выявілі добрыя в. ў матэматыцы.

ве́ер, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Ручное прыстасаванне з пласцінак у выглядзе складнога паўкруга, якім абмахваюцца ў духату.

2. у знач. прысл. ве́ерам. Паўкругам.

Хвост в.

|| прым. ве́ерны, -ая, -ае.

ве́жа, -ы, мн. -ы, веж і -аў, ж.

1. Высокае і вузкае архітэктурнае збудаванне.

2. Ахоўная браніраваная вышка для гармат і кулямётаў на суднах, танках і пад.

|| прым. ве́жавы, -ая, -ае.

В. кран.

ве́зці¹, вязу́, вязе́ш, вязе́; вязём, везяце́, вязу́ць; вёз, ве́зла; вязі́; незак., каго-што.

1. Перамяшчаць каго-, што-н. пры дапамозе якіх-н. сродкаў руху.

В. пясок на тачцы.

2. Адпраўляючыся ў паездку, мець пры сабе, з сабой.

В. дзяцей у вёску.

В. многа навін.

ве́зці², вязе́; безас., каму ў чым (разм.).

Пра ўдачу ў чым-н.; шанцаваць.

Яму вязе ва ўсім.

|| зак. паве́зці, -вязе́ і падве́зці, -вязе́.

ве́йка, -а, мн. ве́йкі, ве́ек, н.

Валасок на краі павека.

Доўгія вейкі.

|| прым. ве́йкавы, -ая, -ае.

век, -у, мн. вякі, вяко́ў, м.

1. Стагоддзе.

Дваццаты в.

Мінулы в.

Цэлы в. не бачыліся (вельмі доўга).

2. Гістарычны перыяд, эпоха, характэрныя чым-н.

Каменны в.

Касмічны в.

З векам упоплеч (ісці, крочыць і пад., не адстаючы ад жыцця).

3. Жыццё, перыяд існавання каго-, чаго-н. або ўзрост каго-н.

Многа пабачыць на сваім вяку.

У хлусні кароткі в. (прыказка). Чалавек сярэдняга веку.

4. у знач. прысл. Заўсёды, вечна.

В. дома яе няма.

В. буду помніць вас.

На векі вечныя (разм.) — назаўсёды.

Праз вякі — бязмежна доўга, на працягу доўгага часу.

|| прым. векавы́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).

ве́ка, -а, мн. -і, -аў, н.

Верхняя частка, якая служыць пакрыццём якой-н. пасудзіны, скрынкі, каробкі і пад.

В. куфра.

|| памянш. ве́чка, -а, мн. -і, -чак, н.

векава́ць, вяку́ю, вяку́еш, вяку́е; вяку́й; незак.

Увесь час жыць дзе-н., знаходзіцца ў якім-н. стане, існаваць.

Век в. у дзеўках.