Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

праглядзе́ць гл. прагледзець.

прагля́нуць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -не; зак.

Выглянуць, паказацца.

Праглянула сонца з-за хмар.

|| незак. прагля́дваць, -ае.

прагматы́зм, -у, м.

1. Плынь у філасофіі, якая адмаўляе неабходнасць пазнання аб’ектыўных законаў рэчаіснасці і прызнае ісцінай толькі тое, што дае практычна карысныя вынікі.

2. У гістарычнай навуцы: кірунак, які абмяжоўваецца апісаннем падзей у іх знешняй сувязі і паслядоўнасці без раскрыцця заканамернасцей іх развіцця.

|| прым. прагматы́чны, -ая,-ае.

прагма́тыка, -і, ДМ -тыцы, ж.

У семіётыцы, мовазнаўстве: кірунак, які вывучае адносіны паміж сродкамі мовы і тымі, хто гэтымі сродкамі карыстаецца; самі такія адносіны.

|| прым. прагматы́чны, -ая, -ае.

прагназава́ць, -у́ю, -у́еш, -у́е; -у́й; зак. і незак., што (кніжн.).

Саставіць (састаўляць) прагноз.

П. развіццё навукі.

|| наз. прагназава́нне, -я, н.

Навуковае п.

прагназі́ст, -а, М -сце, мн. -ы, -аў, м.

Спецыяліст па прагназаванні чаго-н.

|| ж. прагназі́стка, -і, ДМ -сткі, мн. -і, -так.

пра́гнасць, -і, ж.

1. Празмернае імкненне задаволіць якое-н. жаданне.

Есці з прагнасцю.

2. Ненасытнасць, жадлівасць.

П. чалавечая.

прагна́ць, -ганю́, -го́ніш, -го́ніць; -гна́ў, -гна́ла; -гані; -гна́ны; зак.

1. каго-што. Прымусіць пайсці адкуль-н., выдаліць (груба, прымусова, сілай).

П. з хаты.

П. са службы.

П. змрочныя думкі (перан.).

2. каго-што. Прымусіць рухацца, ісці.

П. палонных праз горад. П. плыты па рацэ.

3. што. Ажыццявіць прагон (у 3 знач.; спец.).

П. п’есу перад прэм’ерай.

4. што і без дап. Хутка праехаць, прабегчы (разм.).

П. па шасэ пяць кіламетраў.

5. што. Хуткім рухам або напрамкам руху чаго-н. утварыць што-н.

П. пракос.

П. разору.

6. перан., што. Задаволіўшы, спыніць, наталіць (разм.).

П. смагу.

|| незак. праганя́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е (да 1—3, 5 і 6 знач.).

прагні́лы, -ая, -ае.

Які прагніў.

П. мосцік.

прагні́сці і прагні́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ніе́, -нію́ць; зак.

Згнісці, згніць наскрозь.

Падлога прагніла.

|| незак. прагніва́ць, -а́е.