Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

прыгне́чаны, -ая, -ае.

1. Які церпіць прыгнёт, уціск, эксплуатуецца.

П. народ.

2. Які адчувае на сабе прыгнечанне (у 2 знач.); цяжкі, змрочны.

П. настрой.

|| наз. прыгне́чанасць, -і, ж.

прыгнёт, -у, М -ёце, м.

1. гл. прыгнятаць.

2. Жорсткі ўціск, эксплуатацыя.

прыгну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ніся; зак.

Нагнуцца, нахіліцца, трохі сагнуцца.

Галіны прыгнуліся да зямлі.

П., уваходзячы ў склеп.

|| незак. прыгіна́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

прыгну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні; -ну́ты; зак., каго-што.

Нагнуць, нахіліць, трохі сагнуць.

П. галаву ў дзвярах.

|| незак. прыгіна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. прыгіна́нне, -я, н.

прыгнята́льнік, -а, мн. -і, -аў, м.

Той, хто прыгнятае; эксплуататар.

|| ж. прыгнята́льніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

прыгнята́льніцкі, -ая, -ае (кніжн.).

Заснаваны на прыгнёце, прыгнечанні; эксплуататарскі.

П. лад.

прыгнята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. што. Прыціскаць чым-н. цяжкім зверху.

П. сыр каменем.

2. каго (што). Эксплуатаваць, не даваць свабодна жыць.

П. слабых.

3. каго (што). Непакоіць, ствараць цяжкі, падаўлены настрой.

Прыгнятаюць змрочныя думкі.

|| зак. прыгне́сці, -няту́, -няце́ш, -няце́; -няцём, -нецяце́, -няту́ць; -нёў, -няла́, -ло́; -няці; -не́чаны.

|| наз. прыгнёт, -у, М -ёце (да 2 знач.) і прыгне́чанне, -я, н. (да 2 знач.).

прыго́да, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, -го́д, ж.

Здарэнне, нечаканы выпадак у жыцці.

Падарожныя прыгоды.

прыго́дніцкі, -ая, -ае.

Заснаваны на прыгодах, звязаны з прыгодамі.

П. твор.

П. жанр.

прыго́дны, -ая, -ае.

Які можа спатрэбіцца для чаго-н.; здатны да чаго-н.; прыдатны для выкарыстання.

П. для вайсковай службы.

Прыгодная для апрацоўкі зямля.

|| наз. прыго́днасць, -і, ж.