Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

сако́л, -кала́, мн. -калы́, -кало́ў, м. (разм.).

Тое, што і сокал.

Гол як сакол — надта бедны, нічога не мае.

сако́лік, -а, мн. -і, -аў, м.

1. гл. сокал.

2. Пяшчотная назва юнака, дзіцяці, мужчыны (звычайна ў звароце і нар.-паэт.)

Сынок, с. мой дарагі!

сакрамента́льны, -ая, -ае (кніжн.)

1. Звязаны з рэлігійным абрадам, рытуальны.

Сакраментальныя словы (таксама перан.: якія гучаць, як заклінанні).

2. перан. Які замацаваўся ў традыцыі, стаў звычайным.

|| наз. сакрамента́льнасць, -і, ж.

сакрата́р, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Асоба, якая вядзе справаводства, канцылярыю ўстановы або перапіску і справы прыватнай асобы.

Асабісты с.

2. Асоба, што піша пратакол схода.

3. Выбарны кіраўнік арганізацыі.

Генеральны с.

ААН.

4. Адказная асоба, якая вядзе арганізацыйна-выканаўчую работу.

Вучоны с. інстытута.

|| прым. сакрата́рскі, -ая, -ае.

сакратарыя́т, -а, М -рыя́це, м.

1. Арганізацыйна-выканаўчы орган, аддзел пры ўстанове ці арганізацыі для вядзення бягучых спраў.

2. Супрацоўнікі такога аддзела, органа.

сакруша́льны, -ая, -ае.

Знішчальны, вялікай сілы, магутны.

С. ўдар.

сакрэ́т¹, -у, Мэ́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Тое, што падлягае захаванню ўпотай, аб чым не гавораць усім.

Не выдаць с.

У мяне няма сакрэтаў ад бацькоў.

2. чаго. Тайны спосаб вырабу.

С. вытворчасці.

С. прыгатавання каньяку.

3. чаго. Скрытая прычына.

С. поспеху.

4. Мудрагелістая канструкцыя ў якім-н. механізме.

Замок з сакрэтам.

5. Дадатковы патайны пост, які размяшчаецца вартаўнічай аховай на найбольш небяспечных подступах праціўніка.

Назначыць байцоў у с.

Не рабіць сакрэту — не ўтойваць чаго-н., калі гэта не выклікаецца патрэбамі.

|| прым. сакрэ́тны, -ая, -ае (да 1 і 4 знач.).

Вельмі сакрэтна (прысл.).

сакрэ́т², -у, Мэ́це, мн. -ы, -аў, м. (спец.).

Рэчыва, якое выпрацоўваецца клеткамі розных залоз, неабходнае для жыццёвых функцый арганізма.

С. шчытападобнай залозы.

|| прым. сакрато́рны, -ая, -ае.

сакрэ́тнік, -а, мн. -і, -аў, м.

Род пісьмовага стала з адкідной дошкай і шуфлядамі для папер.

сакрэ́тнічаць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).

1. Трымаць што-н. у сакрэце¹ (у 1 знач.).

Мне няма чаго с., я ўсё раскажу.

2. Шаптацца.

Аб чым вы там сакрэтнічаеце?