Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

сакаўны́, ‑ая, ‑ое.

Тое, што і сакавіты. Нашто ты ўрадзіла, маліна, Салодкая, сакаўная!.. Барадулін. Набраў жменю сакаўных ягадзін і ўкінуў у рот — дзівосна! — іх лясная, нейкая трохі сцюдзёная кіслінка злёгку затуманіла зрок, што аж галавой закруціў. Кірэенка.

са́ква, ‑ы, ж.

Кавалерыйская сумка для аўса і прадуктаў. З адной саквы, ля самай рукі, што сціскала павады, тырчала дзяржальна пісталета, відаць, вельмі дарагога, панскага. Караткевіч.

[Ад лац. saccus, грэч. sakkos — мяшок.]

саквая́ж, ‑а, м.

Дарожная сумка, звычайна са скуры або тканіны, з замком. Пакуль Кіра Сямёнаўна распраналася ды распакоўвала свой сакваяж, жанчына неадступна пазірала за ёю. Марціновіч.

[Ад фр. sac ад voyage.]

саквая́жны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да сакваяжа. Сакваяжныя рамяні.

са́кля, ‑і, ж.

Жыллё каўказскіх горцаў. Стаю адзін, Дзе саклі пад гарою У зоры ткуць З зыбучае імглы, Дзе над абрывамі Высока нада мною Між скал віюцца Горныя арлы. Трус.

[Груз.]

сако́л, ‑кала, м.

Разм. Тое, што і сокал.

•••

Гол як сакол гл. голы.

сако́лік, ‑а, м.

1. Памянш.-ласк. да сокал (у 1, 2 знач.).

2. (звычайна ў звароце). Нар.-паэт. Ласкавая назва юнака, дзіцяці, мужчыны. — А, дзядзька! дзядзечка, саколік! Насып мне ягад у прыполік! Колас. Грэйся, саколік! Я не шкадую. К коміну бліжэй сядай! Чарот.

сако́лка 1, ‑і, ДМ ‑лцы; Р мн. ‑лак; ж.

1. Разм. Сакаліха.

2. (звычайна ў звароце). Ласкавая назва жанчыны. Нешта падумаўшы, устала, пазбірала з зямлі ў гліняную міску курыныя галовы і падала іх Трыпіне: — Бяры, саколка... Юшку сабе зварыш... Капыловіч.

сако́лка 2, ‑і, ДМ ‑лцы; Р мн. ‑лак; ж.

Трыкатажная майка без рукавоў і каўняра. Дзімін ахвотна скінуў кашулю, саколку і, фыркаючы, пачаў умывацца. Карпаў.

сако́льнік, ‑а, м.

Гіст. Той, хто даглядае лоўчых птушак, абучае іх і палюе з імі.

сако́льнічы, ‑ага, м.

У 15–17 стст. на Русі — баярын, які ведаў царскім сакаліным паляваннем.