Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

самакантро́ль, ‑ю, м.

Кантроль над самім сабой, назіранне за сваёй працай, паводзінамі, станам здароўя. Самакантроль спартсмена. □ У каго больш вытрымкі, розуму, самакантролю, упэўненасці, той перамагае. Няхай. Многія вершы [Танка] з’явіліся быццам у выніку аўтарскага самакантролю і пільнасці, праяўляемай у адносінах да ўласнага сэрца і сумлення. У. Калеснік.

самакапа́нне, ‑я, н.

Разм. Кананне ў сваёй псіхалогіі, душэўных перажываннях. Нарматыўная крытыка не дапускала ў верш с, як тады гаварылася, самакапання ў душы і размагнічанага самааналізу. Лойка.

самакарму́шка, ‑і, ДМ ‑шцы; Р мн. ‑шак; ж.

Аўтаматычнае прыстасаванне для самастойнага кармлення жывёлы пры бесстаночным утрыманні яе.

самака́т, ‑а, М ‑каце, м.

1. Уст. Назва веласіпеда, матацыкла, аўтамабіля.

2. Прыстасаванне па колцах або роліках, на якім катаюцца дзеці пры адштурхоўванні ад зямлі нагой. Па тратуарах грукацелі на самакатах хлапчукі — мурзатыя, у падраных на каленях портачках. Савіцкі.

3. Механічнае рухальнае прыстасаванне. Па самакату Бервяно Ідзе пад нож Варштата. А. Александровіч.

самакатава́нне, ‑я, н.

Катаванне самога сябе; прычыненне сабе фізічных або маральных пакут. Адчуванне віны даводзіла.. [Сымона Карызну] да страшэнных згрызот, да душэўнага самакатавання. Зарэцкі.

самака́там, прысл.

Пад дзеяннем сіл сваёй вагі, сілы ўласнага цяжару. Бярвёны рухаліся самакатам.

самака́тны, ‑ая, ‑ае.

Які рухаецца на самакатах, самакаце.

самака́тчык, ‑а, м.

Устарэлая назва ваеннаслужачага самакатнай часці. [Сапёр:] — А там ужо з гары і самакатчыкі смаляць, матацыклы з чатыры ўзбілася на мост... Бяжыце, бяжыце, думаю... Ну, значыцца, і ўзарваў... Лынькоў.

самакірава́льнасць, ‑і, ж.

Аўтаматычны рух чаго‑н. па зададзенаму курсу. Самакіравальнасць ракеты.

самакірава́льны, ‑ая, ‑ае.

Які мае аўтаматычнае кіраванне. Самакіравальны снарад.