Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

састаўля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.

Незак. да саставіць.

састаўны́, ‑ая, ‑ое.

1. Які складаецца з некалькіх частак, элементаў. Робяць.. [вудзільны] часцей за ўсё састаўнымі з 2–3 кален, змацаваных паміж сабой пры дапамозе латуневых або медных злучальных трубак. Матрунёнак. // У граматыцы — які складаецца са звязкі і іменнай часткі. Састаўны выказнік.

2. Які з’яўляецца часткай чаго‑н. Біч, састаўная частка цэпа, ужо выступае ў беларускіх гаворках пад рознымі назвамі, хоць і аднаго кораня. «Працы».

састо́ены, ‑ая, ‑ае.

Які пасля стаяння даў асадак. Састоены раствор. // Які, стоячы, дайшоў да такой ступені, каб зверху сабралася смятана. Састоенае малако.

састо́йвацца, ‑аецца.

Незак. да састояцца.

састо́яцца, ‑стоіцца; зак.

Пастаяўшы некаторы час, выдзеліць асадак (пра вадкасць). [Геня:] — Я чакаў, калі састоіцца вада. Якімовіч. // Стоячы, дайсці да такой ступені, каб зверху сабралася смятана (пра малако). Малако састоялася.

састрака́ціць, ‑качу, ‑каціш, ‑каціць; зак., што.

Зрабіць стракатым, надаць стракатасць чаму‑н.

састрака́чаны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад састракаціць.

састрачы́ць, ‑страчу, ‑строчыш, ‑строчыць; зак., што.

1. Злучыць строчкай. Састрачыць кавалкі матэрыялу.

2. Зрасходаваць, шыючы на швейнай машынцы (пра ніткі).

3. Пакрыць строчкай пры шыцці. Састрачыць каўнер.

4. Спісаць. Састрачыць аркуш паперы.

састро́іць, ‑строю, ‑строіш, ‑строіць; зак., што.

Разм. Надаць які‑н. выраз (свайму твару). Адэля састроіла нездаволеную грымасу, каб паказаць, што ёй не падабаецца гэты напамінак. Чарнышэвіч. Стараста правёў рукавом па носе, састроіў сваю звычайную кіслую міну і важна прамовіў. Колас.

састро́чаны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад састрачыць.