Verbum

шасі, нескл., н. (спец.).

1. Рама ці аснова розных машын, механізмаў і ўстановак.

2. Частка самалёта, прызначаная для руху яго па аэрадроме, для ўзлёту і пасадкі.

   • Падняць ш.
   • Выпусціць ш.

шаснаццаць, ліч.

Лік і колькасць 16.

|| парадкавы ліч. шаснаццаты, ✂.

шаснуць, ✂; зак. (разм.).

1. Шуснуць, шмыгануць куды-н.

   • Ш. у гушчар.

2. З шумам, хутка ўпасці, зляцець.

   • Дрэва шаснула на зямлю.

3. Моцна стукнуць па чым-н. або з энергіяй праявіцца ці хутка зрабіць што-н.

   • Ш. палкай па дошцы.
   • Ш. нажом па мясе.
   • Ш. талерку (пабіць).
   • Шаснуў дождж.
   • Шаснула куля над галовамі.

4. Утварыць шоргат, глухі шум.

   • Нешта шаснула ў кустах.

шаставік, ✂, м.

Спартсмен, які займаецца скачкамі з шастом.

шастак, ✂, м.

Сярэбраная манета ў сярэдневяковай Польшчы і Вялікім княстве Літоўскім вартасцю ў шэсць грошаў.

|| прым. шастачны, ✂.

шастаць, ✂; незак.

1. Утвараць лёгкі шум, шоргат.

   • Шастае дождж па даху.
   • Ш. сенам.

2. Біць з шумам (разм.).

   • Ш. дубцом па нагах.

3. Хадзіць, снаваць туды-сюды з мэтай што-н. выгледзець, украсці і пад. (разм.).

   • Ш. па лесе.
   • Не трэба ш., дзе не след.

4. Рэзаць (разм.).

   • Ш. сала нажом.

|| наз. шастанне, ✂.

шасцёра, ✂; ліч., зб.

1. З назоўнікамі мужчынскага і агульнага роду, што абазначаюць асоб, з разам узятымі асабовымі назоўнікамі мужчынскага і жаночага роду, з назоўнікамі л., якія абазначаюць жывых істот абодвух полаў, з ас. займ. мн. л. і без залежнага слова: колькасць шэсць.

   • Ш. хлопцаў.
   • Ш. сірот.
   • Нас было ш.: тры хлопцы і тры дзяўчыны.
   • Ш. свіней.
   • Тыя ш. ўжо пайшлі.
   • Шасцярым прапаноўвалі.

2. З назоўнікамі, якія абазначаюць маладых істот: колькасць шэсць.

   • Ш. дзяцей.
   • Ш. звяркоў.

3. З множналікавымі назоўнікамі: шэсць прадметаў.

   • Ш. сутак.
   • Ш. калёс.
   • Ш. нажніц.

4. З некаторымі назоўнікамі, якія абазначаюць прадметы, што існуюць або якія носяць у пары: шэсць пар.

   • Ш. шкарпэтак.
   • Ш. туфель.

шасцёрка, ✂, ж.

1. Лічба 6.

2. Назва чаго-н., што змяшчае шэсць адзінак, напр. запрэжка ў шэсць коней, група з шасці чалавек, шлюпка з трыма парамі вёсел, карта, дошчачка даміно з шасцю ачкамі і пад.

3. Назва чаго-н., абазначанага лічбай 6 (разм.).

   • Тут спыняецца ш. (пра аўтобус, тралейбус і пад.).

4. Дэталь у малатарні, шасцярня.

|| прым. шасцёрачны, ✂.

шасці...

Першая частка складаных слоў са знач.:

• 1) які змяшчае шэсць якіх-н. адзінак, складаецца з шасці адзінак, напр. шасцібальны, шасцівалентны, шасцівёславы, шасцівугольны, шасцідзённы, шасцімесны, шасцімесячны, шасцірублёвы, шасціструнны;
• 2) які мае адносіны да шасці, да шостага, напр. шасцігадзінны (поезд), шасцікласнік.

шасцігадзінны, ✂.

1. Працягласцю ў шэсць гадзін.

   • Ш. рабочы дзень.

2. Назначаны на шэсць гадзін.

   • Ш. поезд.