Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

першаступенны, .

Найважнейшы, першарадны.

  • Факт першаступеннага значэння.

|| наз. першаступеннасць, .

першацвет, , м.

Тое, што і прымула.

|| прым. першацветны, .

  • Сямейства першацветных (наз.).

першацёлка, , ж.

Карова, якая целіцца або ацялілася першы раз.

першачарговы, .

Які выконваецца ў першую чаргу, неадкладна.

  • Першачарговая задача.

|| наз. першачарговасць, .

першаэлемент, , м. (кніжн.).

Асноўны, галоўны элемент, састаўная вызначальная частка чаго-н.

  • Першаэлементам літаратуры з’яўляецца мова.

першы, .

  1. гл. адзін.

  2. Першапачатковы, самы ранні, які з’явіўся крыніцай або аб’ектам дзеяння раней за іншых.

    • Першае ўражанне.
    • Не першага веку (не малады).
    • Прадукт не першай свежасці (пачынае псавацца).
    • П. рэйс.
  3. Самы лепшы з усіх у якіх-н. адносінах, выдатны, добры.

    • П. майстар.
    • П. гатунак.
  4. Рэдкая страва, што падаецца ў пачатку абеду (суп, боршч і пад.).

    • З’есці першае.

першынец, , м.

  1. Першае, старэйшае дзіця.

  2. перан., чаго або які. Тое, што з’явілася, створана першым па часе (высок.).

    • Наваполацкі нафтаперапрацоўчы завод — п. Беларусі.

першынстваваць, ; незак.

Быць першым у чым-н., валодаць першынством.

  • П. у спартыўных гульнях.

першынство, , н.

  1. Першае месца ў дачыненні да якіх-н. дасягненняў, заслуг, вартасцей.

    • Барацьба за п.
  2. Спаборніцтва за першае месца.

    • П. свету па шахматах.

першыня, , ж. (разм.).

Першы раз (звычайна з адмоўем «не»).

  • Гэта яму не п.