Verbum

удалы, ✂.

1. Які завяршаецца ўдачай, удачны, паспяховы.

   • Удалая паездка.

2. Вельмі добры, які адпавядае патрабаванням; правільны.

   • Выбраць у. ход.

3. Здатны на ўсё, спрытны, умелы.

   • Удалая гаспадыня.

4. Смелы, адважны, хвацкі.

   • У. хлопец.

|| наз. удаласць, ✂.

удар, ✂, м.

1. Моцны рэзкі штуршок, сутыкненне з кім-, чым-н. з сілай. Гэты гадзіннік не баіцца ўдараў.

   • Нанесці ў.
   • У. электрычнага току.

2. Гук (звон, трэск, грукат) ад такога штуршка, а таксама наогул адрывісты гук, стук.

   • У. гадзінніка.
   • У. грому.

3. перан. Імклівы напад, атака.

   • Флангавы ў.
   • Штыкавы ў.

4. перан. Непрыемнасць, нечаканае гора, бяда.

   • Перажыць нечаканы ў.
   • У. лёсу.

5. Кровазліццё ў мозг, апаплексія.

   • Апаплексічны ў.

6. чаго. Пра біццё сэрца, пульсу.

◊

• Пад удар (ставіць) каго-што (разм. неадабр.) — у небяспечнае становішча.

• Пад ударам (быць, знаходзіцца) — у небяспечным становішчы.

ударнік​¹, ✂, м.

Перадавы работнік вытворчасці.

• Ударнікі вытворчасці.

|| ж. ударніца, ✂.

ударнік​², ✂, м.

1. Частка затвора вінтоўкі, агнястрэльнай зброі або гарматы, якая разбівае капсуль патрона пры выстрале.

2. Дэталь у механізме, інструменце, якая ўдарае.

ударнік​³, ✂, м.

Музыкант, які іграе на ўдарных інструментах.

ударны​¹ ✂ прым.

1. Звязаны з нанясеннем або атрыманнем удару (у 1 знач.).

   • У. музычны інструмент (у якім гук атрымліваецца ў выніку ўдару).
   • У. механізм.
   • Ударная хваля.

2. Які наносіць рашаючы ўдар (у 3 знач.).

   • У. полк.

ударны​² ✂ прым.

1. Перадавы па выкананню планаў і норм, па прадукцыйнасці працы.

   • Ударная брыгада.
   • Ударная праца.

2. Першачарговы, неадкладны, а таксама прысвечаны вельмі важнай рабоце.

   • Ударная будоўля.

ударыцца, ✂; зак.

1. аб каго-што і чым. Наткнуўшыся ці сутыкнуўшыся, атрымаць удар (у 1 знач.).

   • У. аб шула.
   • У. галавой.

2. у што і аб што. У час імклівага руху наскочыць на што-н., сутыкнуцца з чым-н.

   • Човен ударыўся ў бераг.

3. перан., у што. Пачаць займацца чым-н. з захапленнем, імкненнем; прыйсці ў які-н. стан.

   • У. ў навуку.
   • У. ў слёзы.

|| незак. ударацца, ✂.

ударыць, ✂; зак.

1. Нанесці ўдар (у 1 знач.) каму-н., зрабіць удар аб што-н.

   • У. палкай.
   • Ударыла токам (перан.; безас.).
   • У. кулаком па стале.
   • У. у грудзі.

2. Пашкодзіць, прычыніць боль ударам.

   • У калена.

3. Ударамі апавясціць, адзначыць што-н., а таксама ўвогуле раздацца (пра рэзкі гук).

   • У трывогу.
   • Ударыў гром.

4. Нанесці ўдар (у 3 знач.).

   • У. знянацку на ворагу.

5. перан. Спыніць чые-н. адмоўныя дзеянні, знішчыць што-н. адмоўнае.

   • У па бюракратах.
   • У па недахопах.

6. Пачаць энергічна рабіць што-н., энергічна дзейнічаць чым-н. (разм.).

   • Музыканты ўдарылі вальс.
   • Матросы ўдарылі вёсламі.

7. перан. Раптоўна, з сілай наступіць.

   • Ударыла засуха.
   • Ударылі маразы.

8. перан. Моцна падзейнічаць на што-н.

   • Віно ўдарыла ў галаву.

|| незак. удараць, ✂.

удасканаленне, ✂, н.

1. гл. удасканаліцца, -ць,

2. Змена, якая паляпшае, удасканальвае што-н.

   • Рацыяналізатарскія ўдасканаленні.