Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

сіне-... (а таксама сіня-...).

Першая частка складаных слоў са знач.:

  • 1) сіні (у 1 знач.), з сінім адценнем, напр. сіне-блакітны, сіне-зялёны, сіне-фіялетавы;
  • 2) сіні (у 1 знач.), у спалучэнні з іншым асобным колерам, напр. сіне-бела-чырвоны, сіне-чырвоны.

сіні, .

  1. Які мае афарбоўку аднаго з асноўных колераў спектра — сярэдняга паміж блакітным і фіялетавым.

    • Сіняе неба.
    • Сінія вочы.
  2. Пра скуру: які мае адценне гэтага колеру.

    • Сінія губы.

  • Сіняя панчоха (пагард.) — пра жанчыну: сухую педантку, пазбаўленую жаноцкасці і паглыбленую ў кнігі.

|| памянш. сіненькі, .

сінільны, :

  • сінільная кіслата — ядавітая бясколерная вадкасць з пахам горкага міндалю; цыяністы вадарод.

сініца, , ж.

Невялікая стракатая птушка атрада вераб’іных.

|| памянш. сінічка, .

|| прым. сінічы, і сінічын, .

  • Сінічы свіст.
  • Сінічына гняздо.

сініць, ; незак.

  1. Фарбаваць у сіні колер.

    • С. ніткі.
  2. Паласкаць у вадзе з разбаўленай у ёй сінькай; падсіньваць.

    • С. фіранкі.

|| зак. падсініць, .

|| наз. сінька, і падсіньванне, .

сінкліт, , м.

  1. Сход вышэйшых саноўнікаў у Старажытнай Грэцыі.

  2. Сход духоўных асоб, духавенства.

    • Сабраўся ўвесь духоўны с. з кансісторскімі чыноўнікамі.

сінкрэтызм, , м. (кніжн.).

Злітнасць, нерасчлянёнасць, якія характэрны для першапачатковага стану ў развіцці чаго-н.

  • С. першабытнага мастацтва.

|| прым. сінкрэтычны, .

сінкрэтычны, .

  1. гл. сінкрэтызм.

  2. Злітны, нерасчлянёны ў сваім зыходным, першапачатковым стане.

    • Сінкрэтычная рэлігія.
    • Сінкрэтычнае цэлае.
  3. Які вызначаецца эклектызмам, знешняй злучанасцю таго, што ўнутрана не злучана.

    • Сінкрэтычныя тэорыі.

сінод, , м.

У дарэвалюцыйнай Расіі: вышэйшы калегіяльны орган праваслаўнай царквы; цяпер — дарадчы орган пры патрыярху.

|| прым. сінодскі, .

сінодзік, , м.

У праваслаўнай царкве: кніга запісу імён памёршых для памінання іх у час набажэнства.