Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

скаба, , ж.

  1. Выгнутая паўкругам металічная паласа, якая служыць ручкай у дзвярах, сундуках куфрах і пад.

  2. Сагнутая пад вуглом жалезная паласа ці дрот для змацавання драўляных частак будыніны.

    • Змацаваць вуглы скобамі.

|| памянш. скобка, .

|| прым. скобачны, .

скабяны, .

Які мае адносіны да вырабаў з жалеза; звязаны з вытворчасцю і гандлем лёгкімі жалезнымі вырабамі (скобы, крукі, засоўкі і пад.).

  • Скабяныя тавары.

скаваны, .

Пазбаўлены лёгкасці, свабоды, натуральнасці, з затрымкай у дзеяннях, у праяўленні чаго-н.

  • Скаваныя рухі.

|| наз. скаванасць, .

скаварада, і скавародка, , ж.

Мелкая металічная пасудзіна з загнутымі краямі, для смажання; патэльня.

|| прым. скавародны, .

скаваць, ; зак.

  1. Зрабіць каваннем.

    • С. сякеру.
  2. Злучыць пры дапамозе кавання.

    • С. звёны ланцуга.
  3. Надзець кайданы, аковы або злучыць кайданамі з кім-н.

    • С. злачынцаў.
  4. перан. Пазбавіць свабоды, лёгкасці ў рухах, дзеяннях.

    • Мароз скаваў цела.
    • Трывога скавала мае думкі.
    • С. сілы ворага.
  5. перан. Зрабіць цвёрдым, нерухомым.

    • Мароз скаваў возера.
    • Зямлю скавала ранавата (безас.).

|| незак. скоўваць, .

|| наз. скоўванне, і скоўка, .

скавытаць, ; незак.

  1. Пра сабаку: жаласна павіскваць, ціха ныць.

  2. перан. Крыўдзіцца, скардзіцца (разм. зневаж.).

|| наз. скавытанне, .

скавыш, , м. (разм.).

Моцны пранізлівы вецер з завываннем.

  • С. завываў у коміне.

скажоны, .

Няправільны, перайначаны.

  • С. тэкст артыкула.

|| наз. скажонасць, .

скажэнне, , н.

  1. гл. сказіцца, -ць.

  2. Памылка, няправільнасць.

    • Недапушчальныя скажэнні ў газеце.

сказ, , м.

  1. У граматыцы: сінтаксічна і інтанацыйна аформленая канструкцыя, якая выражае закончаную думку.

    • Безасабовы с.
    • Складаны с.
  2. Народнае эпічнае апавяданне аб падзеях мінулага або сучаснасці.

    • С. пра герояў Вялікай Айчыннай вайны.
  3. У літаратуразнаўстве: форма апавядання ў творы, што вядзецца ад імя літаратурнага героя.

    • С. пра Лысую гару.

|| прым. сказавы, .