Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

лі́ха, -а, н.

1. Няшчасце, зло, бяда.

Да ўсякага л. прывыкнуць можна.

2. У фальклоры: нячыстая сіла, чорт.

Ведаць, пачым фунт ліха (разм.) — пазнаць, як цяжка жыць у горы, нястачы.

Да ліха (разм.) — вельмі многа.

Ліха яго бяры (разм.) — адносіцца абыякава да чаго-н.

Не памінай (не памінайце) ліхам (разм.) — не ўспамінай(успамінайце) блага.

Як на (тое) ліха (разм.) — не ў пару, не да месца.

ліхадзе́й, -я, мн. -і, -яў, м.

Той, хто чыніць ліха (у 1 знач.), зло, бяду.

|| ж. ліхадзе́йка, -і, ДМ -дзе́йцы, мн. -і, -дзе́ек.

|| прым. ліхадзе́йскі, -ая, -ае.

ліхале́цце, -я, н.

Час вялікай нягоды, няшчасця і гора.

Перажылі ваеннае л.

ліхама́нка, -і, ДМ -нцы, ж.

1. Хваравіты стан, які суправаджаецца гарачкай і дрыготкай.

Трэсціся як у ліхаманцы.

2. перан. Узбуджаны, трывожны стан, празмерна паспешлівая дзейнасць.

Біржавая л.

3. разм. Трасца (малярыя).

ліхама́нкавы, -ая, -ае.

1. Які бывае пры ліхаманцы (у 1 знач.).

Л. стан.

2. перан. Вельмі ўсхваляваны, нервовы, празмерна паспешлівы.

Ліхаманкавая дзейнасць.

|| наз. ліхама́нкавасць, -і, ж. (да 2 знач.).

ліха́цтва, -а, н.

Паводзіны ліхача, залішняя адвага, безразважнасць, празмернае маладзецтва.

За л. за рулём адбіраюць правы.

ліха́ч, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Рамізнік з франтаватым экіпажам на добрым кані (уст.).

Наняць ліхача.

2. Шафёр, вадзіцель, які грэбуе правіламі бяспекі язды.

З такім ліхачом боязна ехаць.

|| прым. ліха́цкі, -ая, -ае.

ліхвя́р, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.

Чалавек, які пазычае грошы пад вельмі высокія працэнты.

|| ж. ліхвя́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак.

|| прым. ліхвя́рскі, -ая, -ае.

ліхвя́рства, -а, н.

Занятак, дзейнасць ліхвяра.

ліхі́, -а́я, -о́е.

1. Які можа ці здольны прычыніць бяду, нядобры, злы, дрэнны.

Л. чалавек.

2. Звязаны з цяжкім жыццём, перажываннямі.

Ліхая гадзіна.

|| наз. лі́хасць, -і, ж.