Verbum

я́каў гл. як¹.

які́, -а́я, -о́е; займ.

1. пыт. і адносны. Абазначае пытанне пра якасць, уласцівасць, прымету чаго-н.

Якое сёння надвор’е? Не ведаю, якое сёння чысло.

2. у клічных сказах. Абазначае ацэнку якасці каго-, чаго-н., выражае захапленне, здзіўленне, абурэнне і пад.

Які сад!

Якая бяда!

Які нягоднік!

3. Пры рытарычным пытанні ці ў рэпліцы ў адказ абазначае адмаўленне: ніякі, зусім не.

Які з яго паляўнічы? Ай, які там заработак.

Мала атрымалі.

4. неазнач. Тое, што і які-небудзь (у 1 знач.; разм.).

Праз якую гадзіну пад’едзе і бацька.

◊

Калі што якое (разм.) — калі здарыцца што-н. нечаканае, узнікнуць якія-н. цяжкасці, непрыемнасці.

Які б ні быў (разм.) — які хочаш, любы; такі, які ёсць, калі іншага няма, іменна такі.

Які-ніякі (разм.) — хоць які-н., няхай нязначны, не надта добры.

Якое-ніякое жыллё, а сваё.

Які яшчэ? (разм.) — ужыв. ў знач. «які» для ўзмацнення пытання.

Акучнік забраў Сяргей. — Які яшчэ Сяргей?

які́сьці і (разм.) які́сь, займ. неазнач.

1. Невядома які, нейкі.

Цябе пытаў я. чалавек.

2. Ужыв. пры характарыстыцы якіх-н. адмоўных з’яў ці якасцей.

Хлопец расце якімсьці гультаём.

які́-не́будзь, займ. неазнач.

1. Той ці іншы.

Вазьмі якую-небудзь палку.

2. Не варты ўвагі; нязначны.

Гэта ж дарагая рэч, а не якая-небудзь ламачына.

3. У колькасці, не больш чым што-н. (разм.).

Ён вернецца праз якіх-небудзь дваццаць мінут.

якра́з.

1. прысл. У гэты час, момант.

Тут я. у хату ўвайшоў бацька.

2. прысл. Дакладна, у самы раз.

Я. такая кніга.

Думаю, табе гэтыя туфлі я. па назе.

3. прысл. (у спалучэнні са словам «як»). Кропля ў кроплю, аднолькавы, надта падобны.

Сын — я. як бацька.

Шум я. як ад малатарні.

4. у знач. вык. Як па мерцы, як на каго-н. шыты.

Паліто мне я.

5. у знач. часц. Ужыв. для большай канкрэтызацыі, удакладнення каго-, чаго-н., для ўзмацнення якасці, падкрэслівання і абазначэння таго, што маецца на ўвазе.

Гэтага я. я і хацеў.

Міхась я. падыходзіць на такую работу.

яку́ты, -аў, адз. яку́т, -а, М яку́це, м.

Народ цюркскай моўнай групы, які складае асноўнае насельніцтва Рэспублікі Саха (Якуціі), што ўваходзіць у склад Расійскай Федэрацыі.

|| ж. яку́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.

|| прым. яку́цкі, -ая, -ае.

як-не́будзь, прысл.

1. Якім-н. чынам, так або інакш.

Выйдзем як-небудзь са становішча.

2. Калі-н., у недалёкім будучым.

Зайдзі да мяне як-небудзь.

як-нія́к, прысл.

1. У нейкай меры, пэўным чынам.

Я ж яшчэ магу як-ніяк стаяць на нагах.

2. у знач. пабочн. сл. Усё ж такі.

Чаго нам быць у злосці, мы ж, як-ніяк, — радня.

ял, -а, мн. -ы, -аў, м.

Рабочая і вучэбная карабельная шлюпка, кароткая і шырокая, аднамачтавая, якая мае ад адной да трох пар вёсел.

я́лавасць, -і, ж.

Часовая адсутнасць прыплоду ў самак сельскагаспадарчых жывёл (пераважна кароў).