Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

яр, -а, мн. -ы́, -о́ў, м.

Круты бераг, роў, лагчына.

Глыбокі я.

яравізава́ць, -зу́ю, -зу́еш, -зу́е; -зу́й; -зава́ны; зак. і незак., што.

Падвергнуць (падвяргаць) насенне апрацоўцы, якая паскарае працэс яго росту і выспявання.

|| наз. яравіза́цыя, -і, ж.

яравы́, -а́я, -о́е.

1. Пра злакі: які высяваецца вясной і выспявае летам ці восенню ў год сяўбы.

Яравая пшаніца.

Уборка яравых (наз.).

2. Засеяны такімі злакамі.

Я. палетак.

яра́нга, -і, ДМ -нзе, мн. -і, -аў, ж.

Пераноснае жыллё з канічным дахам у некаторых народаў паўночна-ўсходняй Сібіры.

Я. аленяводаў.

|| прым. яра́нгавы, -ая, -ае.

ярд, -а, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.

Англійская мера даўжыні, роўная 91,44 см.

я́рка¹, -і, ДМ я́рцы, мн. -і, -рак, ж.

Маладая авечка, якая яшчэ не ягнілася.

|| памянш. я́рачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

я́рка², -і, ДМ я́рцы, ж. (разм.).

Яравая пшаніца.

ярка... і ярка-...

Першая састаўная частка складаных слоў са знач.:

1) яркі (у 1 знач.), з яркім, напр.: яркавокі, яркасвятлівы;

2) яркі (у 2 знач.), напр.: яркаафарбаваны, ярка-стракаты, ярка-чырвоны.

я́ркі, -ая, -ае; ярчэ́й; ярчэ́йшы.

1. Які вылучае моцнае святло, асляпляльны, зіхатлівы.

Яркае святло.

Я. агонь.

Яркае сонца.

Ярка (прысл.) гарэць.

2. Пра колер: рэзкі па чысціні і свежасці тону.

Я. колер.

Яркая зеляніна.

3. перан. Выдатны ў якіх-н. адносінах.

Я. талент.

Яркая дата.

Ярка (прысл.) адлюстраваць.

|| наз. я́ркасць, -і, ж.

ярлы́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

1. Грамата, пісьмовы ўказ ханаў Залатой Арды (уст.).

2. Лісток на чым-н. з указаннем назвы, колькасці, месца вырабу, нумара і пад.

Багажны я.

Бутэлечны я.

3. перан. Шаблонная, стандартная (звычайна адмоўная), надта кароткая характарыстыка, ацэнка каго-, чаго-н.

Гатовыя ярлыкі.

Прыклеіць я. каму-н.

|| памянш. ярлычо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м. (да 2 знач.).

|| прым. ярлы́чны, -ая, -ае (да 2 знач.).