Verbum

шчы́ліна, -ы, мн. -ы, -лін, ж.

1. Вузкая прадаўгаватая адтуліна.

Шчыліны ў асфальце.

Глядзельная ш.

2. Сховішча ад асколкаў снарада, бомб у выглядзе траншэі.

Схавацца ў шчыліну.

○

Галасавая шчы́ліна — праход паміж галасавымі звязкамі.

|| памянш. шчы́лінка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж. (да 1 знач.).

|| прым. шчы́лінны, -ая, -ае.

шчы́лісты, -ая, -ае.

Які мае шмат шчылін, дзірак.

Шчылістыя дзверы.

|| наз. шчы́лістасць, -і, ж.

шчы́льнасць, -і, ж.

1. гл. шчыльны.

2. Маса цела, заключаная ў адзінцы яго аб’ёму (спец.).

Ш. вады.

○

Шчыльнасць насельніцтва — колькасць жыхароў на 1 км² плошчы.

шчыльне́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -е́е; незак.

Станавіцца больш шчыльным (у 1 і 3 знач.).

|| зак. пашчыльне́ць, -е́е.

шчы́льны, -ая, -ае.

1. 3 цесна злучанымі часцінкамі або які змяшчае вялікую колькасць чаго-н. у малым аб’ёме, прасторы.

Шчыльная тканіна.

Шчыльна (прысл.) зачыніць дзверы.

Шчыльныя слаі атмасферы.

Ш. плот.

2. Цесны, з абмежаванай прасторай.

Шчыльная пасудзіна.

3. перан. Насычаны якімі-н. мерапрыемствамі, падзеямі.

Ш. графік мерапрыемстваў.

|| наз. шчы́льнасць, -і, ж.

шчыме́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -мі́ць; незак.

1. Востра балець, пячы ад драпін, раздражнення і пад. або ныць, балець тупым болем.

Шчыміць рука ад драпін.

Шчымела сэрца (таксама перан.: пра душэўныя перажыванні).

2. Выклікаць адчуванне прыгнечанасці, нуды і пад.

У грудзях ад крыўды шчымела.

|| наз. шчымле́нне, -я, н.

шчымлі́вы, -ая, -ае.

1. Які выклікае раздражненне, рэзкі боль.

Ш. пах.

2. Тупы, ныючы (пра боль).

3. Моцны, неадольны, які хвалюе.

Шчымлівае жаданне.

|| наз. шчымлі́васць, -і, ж.

шчыпа́цца, -ыплю́ся, -ы́плешся, -ы́плецца; незак.

1. Шчыпаць (у 1 знач.) каго-н. або шчыпаць адзін аднаго.

2. Тое, што і шчыпаць (у 2 знач.).

|| наз. шчыпа́нне, -я, н.

шчыпа́ць, -ыплю́, -ы́плеш, -ы́пле; -ы́паны; незак.

1. каго-што. Зашчамляць да болю скуру пальцамі.

Ш. за лыткі.

2. што. Выклікаць адчуванне болю, свербу, пякоты і пад.

Мароз шчыпле шчокі.

Гарчыца шчыпле язык.

3. перан. Прыносіць душэўны боль.

Крыўда шчыпала сэрца.

4. што. Зашчамляючы чым-н. (пальцамі, зубамі), аддзяляць.

Ш. вішні.

Конь шчыпаў траву.

Ш. валакно.

|| зак. абшчыпа́ць і ашчыпа́ць, -ыплю́, -ы́плеш, -ы́пле; -ы́паны (да 4 знач.).

|| аднакр. ушчыпну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ (да 1 знач.) і шчыпну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; наз. шчыпо́к, -пка́, мн. -пкі́, -пко́ў, м. (паводле 1 і 4 знач.).

|| наз. шчыпа́нне, -я, н., абшчы́пванне, -я, н. (да 4 знач.) і ашчы́пванне, -я, н. (да 4 знач.).

|| прым. шчыпа́льны, -ая, -ае (да 4 знач.; спец.).

Шчыпальная машына (у прадзільнай вытворчасці).

шчыпко́вы, -ая, -ае.

Пра музычныя інструменты: такі, з якога гукі здабываюцца шчыпком пальцаў або спецыяльнай цвёрдай пласцінкай.

Шчыпковыя струнныя інструменты (арфа, гітара, гуслі, мандаліна і пад.).