Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

схво́снуцца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -нецца; зак. (разм.).

Пераплесціся, злучыцца пры рэзкім сустрэчным руху (пра што-н. гнуткае, доўгае).

Галіны кустоў схвоснуліся.

схво́ствацца гл. схвастацца.

схво́стваць гл. схвастаць.

схе́ма, -ы, мн. -ы, схем, ж.

1. Спрошчаны чарцёж, які адлюстроўвае пабудову, сістэму, сувязь частак чаго-н. у агульным плане.

С. радыёпрыёмніка.

2. Апісанне, адлюстраванне чаго-н. у агульных рысах.

С. даклада.

|| прым. схе́мны, -ая, -ае (да 1 знач.).

схематызава́ць, -зу́ю, -зу́еш, -зу́е; -зу́й; -зава́ны; зак. і незак., што.

Падаць (падаваць), апісаць (апісваць), паказаць (паказваць) што-н. у агульных рысах, спрошчана.

|| наз. схематыза́цыя, -і, ж.

схематы́зм, -у, м.

Спрошчанасць, трафарэтнасць у мысленні, у адлюстраванні чаго-н.

схематы́чны, -ая, -ае.

1. Які з’яўляецца схемай (у 1 знач.).

Схематычная карта раёна.

2. Паказаны ў агульным, спрошчаным выглядзе.

Схематычнае апісанне.

|| наз. схематы́чнасць, -і, ж.

схі́біць, -блю́, -бі́ш, -бі́ць; зак. (разм.).

1. Не трапіць у цэль, прамахнуцца.

Не с. бы, а трапіць у мішэнь.

2. перан. Памыліцца.

Схібіў я, што не ўзяўся за гэту працу.

схіл, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Нахіленая паверхня чаго-н.; пакаты спуск.

С. страхі.

С. гары.

2. перан. Набліжэнне канца жыцця.

С. жыцця.

На схіле дзён (гадоў) (кніжн.) — пры набліжэнні старасці.

|| прым. схі́лавы, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).

схіле́нне, -я, н.

1. гл. схіліць.

2. У астраноміі — адна з нябесных каардынат.

Магнітнае схіленне (спец.) — вугал паміж магнітным і геаграфічным мерыдыянамі ў пэўным пункце зямной паверхні.