Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

кры́ўдны, -ая, -ае.

Які заключае ў сабе крыўду, прычыняе крыўду.

Крыўдная мянушка.

Крыўдныя словы.

крыўля́ка, -і, ДМ -у, Т -ам, м.; ДМя́цы, Т -ай (-аю), ж., мн. -і, -ля́к (разм.).

Чалавек, які крыўляецца; ламака.

крыўля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца; незак.

Рабіць грымасы, трымацца ненатуральна.

К. перад люстэркам.

|| наз. крыўля́нне, -я, н.

крыха́, -і́, ДМ крысе́, ж.

Нязначная колькасць, часцінка чаго-н.

К. хлеба.

крыхабо́р, -а, мн. -ы, -аў, м. (неадабр.).

Чалавек, схільны да крыхаборства.

|| прым. крыхабо́рскі, -ая, -ае.

крыхабо́рнічаць, -аю, -аеш, -ае; незак. (неадабр.).

Займацца крыхаборствам, быць крыхаборам.

крыхабо́рства, -а, н. (неадабр.).

1. Празмерная дробязнасць, скупасць.

2. Празмерная ўвага да дробязей, што шкодзіць больш важным агульным пытанням.

|| прым. крыхабо́рскі, -ая, -ае.

крыху́, прысл.

1. У невялікай колькасці, нямнога.

Узяць к. солі.

Назбіраць к. грыбоў.

2. У нязначнай ступені.

К. падлячыцца.

крыць, кры́ю, кры́еш, кры́е; крый; кры́ты; незак.

1. што. Рабіць страху, дах.

К. хату.

К. веранду.

2. каго-што. Рэзка, груба крытыкаваць, лаяць (разм.).

К. недахопы.

Крый бог (божа) (разм.) — ужыв. як засцярога ад чаго-н., як забарона рабіць што-н. недапушчальнае.

Няма чым крыць (разм.) — няма чаго сказаць у адказ, у апраўданне.

Няхай бог крые (разм.) — ужыв. як пажаданне, пазбаўленне ад чаго-н. дрэннага.

|| зак. накры́ць, -кры́ю, -кры́еш, -кры́е; -кры́ты (да 1 знач.) і пакры́ць, -кры́ю, -кры́еш, -кры́е; -кры́ты (да 1 знач.).

крыча́ць, -чу́, -чы́ш, -чы́ць; -чы́м, -чыце́, -ча́ць; -чы́; незак.

1. Абзывацца крыкам (у 1 знач.); паднімаць крык.

К. ад болю.

Крычаць, што аж у Крычаве чуваць!

2. Гучна гаварыць.

Не трэба к., гавары спакойна.

3. на каго (што). Гаварыць з кім-н. рэзкім тонам, лаяць каго-н.

К. на дзяцей.

4. перан. Шмат гаварыць пра каго-, што-н., многа пісаць у друку, прыцягваючы агульную ўвагу.

Так і крычаць газеты аб перамогах.

Аб такой падзеі нельга многа к.

Крычма крычаць (разм.) — вельмі моцна крычаць (ад страху, крыўды і пад.).

Хоць гвалт (каравул) крычы (разм.) — пра цяжкае бязвыхаднае становішча.

|| аднакр. кры́кнуць, -ну, -неш, -не; -ні (да 1 і 3 знач.).