Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

шо́рхаць, -аю, -аеш, -ае; незак.

Тое, што і шоргаць.

Шорхаў гэбель.

Пад нагамі шорхала лісце.

Ш. мятлой па панадворку.

|| наз. шо́рханне, -я, н.

шо́ры, -аў.

1. Цвёрдыя пласцінкі, прымацаваныя да вуздэчкі на ўзроўні вачэй, якія не даюць магчымасці каню глядзець па баках.

Хто згадзіўся надзець ш., той надзене і хамут (прыказка).

2. У парнай запрэжцы: збруя без дугі і хамута, са шлеямі (гл. шляя ў 2 знач.; спец.).

3. перан. Тое, што перашкаджае каму-н. правільна разумець наваколле; абмежаванасць (кніжн.).

Ш. на вачах у каго-небудзь.

Ш. некультурнасці.

Браць у шоры, трымаць у шорах каго (разм.) — строга абмяжоўваць чые-н. дзеянні, свабоду дзейнасці.

|| прым. шо́рны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

шост, шаста́, М шасце́, мн. шасты́, -о́ў, м.

Доўгая тонкая палка ці жэрдка.

Скачок з шастом (у спорце).

|| памянш. шасто́к, -тка́, мн. -ткі́, -тко́ў, м.

|| прым. шаставы́, -а́я, -о́е (спец.).

Шаставая лінія сувязі (на шастах).

шо́сты, -ая, -ае.

1. гл. шэсць.

2. Які атрымліваецца пры дзяленні на шэсць.

Шостая частка.

3. у знач. наз. шо́стая, -ай, ж. Шостая частка чаго-н.

Адна шостая.

шо́у, нескл., н.

1. Пышнае эстраднае відовішча.

Канцэрт-ш.

Ілюзійнае ш. (у цырку).

2. перан. Што-н. паказное, разлічанае на шумны знешні эфект.

Палітычнае ш.

шоўк, -у, мн. шаўкі́, шаўко́ў, м.

1. Ніткі, якія вырабляюцца з выдзяленняў вусеня шаўкапрада.

2. Тканіна з такіх нітак, а таксама са штучнага, сінтэтычнага валакна.

3. Адзенне з такой тканіны.

Хадзіць у шаўках.

У даўгу, як у шаўку (прымаўка: усім павінен).

4. перан. Пра што-н. мяккае, шаўкавістае.

Ш. валасоў.

|| прым. шаўко́вы, -ая, -ае (да 1, 2 і 4 знач.).

шоўкамата́нне, -я, н. (спец.).

Размотка шаўковых коканаў з мэтай атрымання шоўку-сырцу.

|| прым. шоўкамата́льны, -ая, -ае.

шоўкапрадзе́нне, -я, н.

Працэс вырабу шаўковай пражы з коканаў, якія не паддаюцца размотванню.

|| прым. шоўкапрадзі́льны, -ая, -ае.