Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

халаднава́ты, -ая, -ае.

1. Умерана халодны.

Халаднаватае надвор’е.

2. перан. Раўнадушны, бясстрасны.

Халаднаватыя адносіны.

|| наз. халаднава́тасць, -і, ж.

халадне́ць, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -е́е; незак.

1. Станавіцца халодным, халаднейшым.

Бліжэй к вечару паветра халаднела.

Рукі пачынаюць х.

2. перан. Траціць душэўную цеплыню, станавіцца абыякавым.

Дружба астывала, халаднела.

|| зак. пахаладне́ць, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -е́е.

халадні́к, -у́, м.

Халодная страва з бацвіння ці шчаўя, запраўленая пакрышаным агурком, цыбуляй, яйцом і смятанай.

|| прым. халаднікóвы, -ая, -ае.

халадо́к, -дку́, м.

1. Цяністае месца, цянёк.

Сядзець у халадку.

2. Свежае халаднаватае паветра.

Павеяла халадком.

3. Час сутак, калі ўжо спала або яшчэ не наступіла спёка.

Халадком добра касіць.

4. перан. Стрыманасць, раўнадушнасць у адносінах да каго-, чаго-н.

У голасе яго адчуваўся х.

халадэ́ча, -ы, ж.

Моцны холад.

У хаце х., не вытрымаць.

халамі́да, -ы, ДМі́дзе, мн. -ы, -мі́д, ж. (разм.).

Тое, што і хламіда (у 2 знач.).

халасты́¹, -а́я, -о́е.

1. Нежанаты.

Х. мужчына.

2. Уласцівы нежанатаму чалавеку.

Халастое жыццё.

3. Які складаецца з халасцякоў.

Халастая кампанія.

халасты́², -а́я, -о́е.

1. Не звязаны з выкананнем карыснай работы, не рабочы.

Матор працаваў на халастых абаротах.

Змагацца з халастым прабегам машын.

2. Не здольны паразіць цэль; не баявы (пра патрон, стральбу і пад.).

Х. выстрал.

халасця́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

Нежанаты мужчына.

Стары х.

|| прым. халасця́цкі, -ая, -ае.

халасця́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж. (разм.).

Незамужняя жанчына (звычайна пра немаладую).