Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

лічбава́ць, -бу́ю, -бу́еш, -бу́е; -бу́й; -бава́ны; незак., што.

1. Абазначаць лічбамі; нумараваць.

Л. старонкі.

2. Пераводзіць інфармацыю ў двайковы код з дапамогай электронных сістэм.

|| наз. лічбава́нне, -я, н.

Л. старонак кніг.

лі́чбавы, -ая, -ае.

1. Абазначаны лічбамі, выражаны ў лічбах.

Лічбавыя даныя.

Л. вынік.

2. Які пераводзіць інфармацыю ў двайковы код з дапамогай электронных сістэм; прызначаны для апрацоўкі, захавання, перадачы і пад. такой інфармацыі.

Лічбавая вылічальная машына — вылічальная машына, якая пераўтварае велічыні, прадстаўленыя ў выглядзе набору лічбаў.

лі́чнік, -а, мн. -і, -аў, м.

У матэматыцы: лік у простых дробах, які стаіць над рысай і паказвае, з колькіх долей складаецца дроб; проціл. назоўнік.

У дробе 3/5 л. 3, а назоўнік 5.

лічы́лка, -і, ДМ -лцы, мн. -і, -лак, ж. (разм.).

У дзіцячых гульнях: вершык з лічэннем, які вымаўляецца нараспеў і якім суправаджаецца размеркаванне ўдзельнікаў гульні.

лічы́льнік, -а, мн. -і, -аў, м.

Апарат для аўтаматычнага падліку чаго-н.

Л. электрычнай энергіі.

лічы́льнікі, -аў (уст.).

Простая прылада для падліку ў выглядзе чатырохвугольнай рамы з нанізанымі на папярочныя металічныя пруткі рухомымі костачкамі.

Канторскія л.

лічы́льшчык, -а, мн. -і, -аў, м.

Асоба, якая робіць падлік каго-, чаго-н.

Л. перапісу насельніцтва.

|| ж. лічы́льшчыца, -ы, мн. -ы, -чыц.

лічы́нка¹, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

Адна з першых стадый развіцця некаторых жывёльных арганізмаў (чарвей, насякомых, рыб), якія адрозніваюцца па відзе і будове ад канчаткова сфарміраванай жывёліны.

|| прым. лічы́нкавы, -ая, -ае.

лічы́нка², -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж. (спец.).

Частка затвора вінтоўкі, якая замыкае канал ствала.

лічы́цца, лічу́ся, лі́чышся, лі́чыцца; незак.

1. кім-чым. Расцэньвацца якім-н. чынам, успрымацца як-н.

Л. лепшым гаспадаром.

2. з кім-чым. Браць пад увагу, улічваць што-н.

Л. з думкамі членаў камісіі.

3. чым і без дап. Весці ўзаемны ўлік (паслуг, пазык, прэтэнзій і пад.).

Не будзем з гэтым л.

4. Знаходзіцца, быць дзе-н.

Л. ў адпачынку.

5. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Выражацца ў якой-н. колькасці.

Даходы лічацца ў мільёнах рублёў.

6. Размяркоўваць паміж сабой ролі ў гульні, карыстаючыся лічылкай (разм.).

Л. перад гульнёй.

|| зак. палічы́цца, палічу́ся, палі́чышся, палі́чыцца (да 2 і 6 знач.).