Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

засялі́ць, -сялю́, -се́ліш, -се́ліць; -се́лены; зак., што.

Пасяліўшыся або пасяліўшы каго-н. дзе-н., заняць, насяліць цалкам.

Навасёлы засялілі край.

З. дом.

|| незак. засяля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. засяле́нне, -я, н.

засяро́джаны, -ая, -ае.

Сканцэнтраваны ў думках на чым-н. адным.

Засяроджаная ўвага.

Глядзець засяроджана (прысл.).

|| наз. засяро́джанасць, -і, ж.

засяро́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць; -джаны; зак., што.

Сканцэнтраваць думкі, увагу на чым-н. адным.

З. думкі.

З. увагу на чым-н.

|| незак. засяро́джваць, -аю, -аеш, -ае.

|| звар. засяро́дзіцца, -джуся, -дзішся, -дзіцца; незак. засяро́джвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. засяро́джанне, -я, н.

засячы́¹ і засе́кчы¹, -сяку́, -сячэ́ш, -сячэ́; -сячо́м, -сечаце́, -сяку́ць; засе́к, -кла; -сячы́; засе́чаны; зак., што.

1. Зрабіць сякерай выемку ў чым-н., на чым-н.

З. дрэва.

2. Пра каня: на хаду параніць адной нагой другую.

Конь засек нагу.

3. Адзначыць момант чаго-н., а таксама вызначыць пункт, месцазнаходжанне чаго-н.

З. час вылету.

З. курс карабля.

|| незак. засяка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

засячы́² і засе́кчы², -сяку́, -сячэ́ш, -сячэ́; -сячо́м, -сечаце́, -сяку́ць; засе́к, -кла; -сячы́; засе́чаны; зак., каго.

1. Збіць да смерці.

2. Пазбавіць жыцця вострым прадметам (сякерай, шабляй).

|| незак. засяка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

засячы́ся і засе́кчыся, 1 і 2 ас. не ўжыв., -сячэ́цца; засе́кся, -клася; зак.

Пра каня: на хаду параніць адной нагой другую.

|| незак. засяка́цца, -а́ецца.

затава́рыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны; зак., што (спец.).

Сабраць многа тавару, не пускаючы ў гандлёвы абарот.

З. муку на складзе.

|| незак. затава́рваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. затава́рванне, -я, н.

затаі́ць, -таю́, -то́іш, -то́іць; -то́ены; зак., што.

Скрыўшы ад іншых (якое-н. пачуццё), захаваць у сабе, у душы.

З. крыўду.

Затаіць дыханне — стрымаць дыханне (напружана ўслухоўваючыся, прытаіўшыся, спалохаўшыся і пад.).

|| незак. зато́йваць, -аю, -аеш, -ае.

зата́нна, прысл. (разм.).

За невысокую цану, нядорага.

Прадаць тавар з.

затану́лы, -ая, -ае.

Які затануў.

Затанулая лодка.