Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

ка́зка, ‑і, ДМ ‑зцы; Р мн. ‑зак; ж.

1. Апавядальны твор вуснай народнай творчасці або літаратурны твор аб выдуманых падзеях, нярэдка з удзелам чарадзейнай, фантастычнай сілы. Беларускія народныя казкі. Казкі Андэрсена. □ Гэта было адно з тых месц, пра якія калісьці народ расказваў страхотныя казкі — з разбойнікамі, з лесунамі, з русалкамі. Бядуля. Ні ў казцы сказаць, ні пяром апісаць. З нар. // перан. Пра што‑н. незвычайнае, дзівоснае, цудоўнае. Ёсць тут сем хвой. Не хвоі — казка. Колас. Печаная бульба — гэта казка, Паскрабеш нажом — і калі ласка. Жоўтая скарынка, як пірог. Панчанка.

2. Што‑н. выдуманае, нерэальнае; байка ​1 (у 2 знач.). Нагаварыць розных казак. □ [Гарлахвацкі] Ну, гэтыя казкі вы расказвайце сваёй бабулі. Ніхто ім не паверыць. Крапіва.

•••

Бабскія казкі — тое, што і бабскія плёткі (гл. плётка 2).

Казаная казка — пра не раз чутае і не вартае ўвагі.

Казка пра белага бычка — пра бясконцае паўтарэнне аднаго і таго ж.

казлабаро́д, ‑у, М ‑дзе, м.

Двух- або шматгадовая травяністая расліна сямейства складанакветных пераважна з жоўтымі кветкамі.

казлано́гі, ‑ая, ‑ае.

З нагамі, падобнымі на казліныя.

казлі́на, ‑ы, ж.

Казліная шкура (вырабленая або нявырабленая).

казлі́ны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да казла. Казліны рог. // Зроблены са шкуры казла. Казлінае футра. // Такі, як у казла. Казліная барада.

казло́вы, ‑ая, ‑ае.

Зроблены са скуры казла. Казловыя боты.

казля́к, ‑а, м.

Ядомы грыб з масляністай слізкай скуркай на шапачцы; масляк.

казляня́ і казлянё, ‑няці; мн. ‑няты, ‑нят; н.

Дзіцяня казы.

казля́тнік, ‑у, м.

Шматгадовая травяністая расліна сямейства бабовых, якая скарыстоўваецца на корм.

казлято́н, ‑у, м.

Разм. іран. Непрыемны, фальшывы голас у спевака.