Verbum

касізна́, ‑ы, ж.

Разм. Скрыўленасць, перакошанасць. Касізна дошкі.

касі́лка, ‑і, ДМ ‑лцы; Р мн. ‑лак; ж.

Сельскагаспадарчая машына для скошвання траў. Конная касілка. Трактарная касілка. □ І гудуць касілкі, Свішчуць тонка косы, І наўсцяж кладуцца Роўныя пракосы. Астрэйка.

касі́льна, ‑а, м.

Тое, што і кассё. Прытаміўшыся, [Якім] утыркнуў касільна ў вязкую зямлю і ўзяўся мянташыць касу. Дуброўскі.

касіне́ры, ‑аў; адз. касінер, ‑а, м.

Польскія сяляне-апалчэнцы ў паўстанні 1794 г., узброеныя косамі.

касі́р, ‑а, м.

Службовая асоба, якая распараджаецца касай, прымае і выдае грошы, прадае білеты і пад. Касір выдаваў рабочым авансы і рыхтаваўся да разрахункаў у канцы месяца. Чорны.

касі́рка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.

Разм. Жан. да касір.

касі́рскі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да касіра, належыць яму. Моладзь абсталявала залу для спектакляў. Самі зрабілі сцэну, прыбудавалі касірскую будку. Чарнышэвіч.

касі́цца ​¹, косіцца; незак.

1. Паддавацца скошванню. Канюшына была радкаватая, касілася лёгка.

2. безас. Пра наяўнасць жадання або магчымасці касіць. З расой лёгка косіцца. □ Так мне лёгка і весела косіцца, У руках я не чую касы. Свірка.

3. Зал. да касіць ​¹.

касі́цца ​², кашуся, косішся, косіцца; незак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Станавіцца касым (у 1 знач.); крывіцца. Сцяна косіцца. Вокны косяцца.

2. Глядзець не прама, а скоса, убок. Нерашуча ступаючы за Маяй,.. [Чудзін] з жахам касіўся на свой шынель. Карпюк.

3. перан. Адносіцца неадабральна, недаверліва да каго‑н., злавацца. Марына ж не касілася на .. [Пракопа], не абыходзіла бокам. Ермаловіч.

касі́ць ​¹, кашу, косіш, косіць; незак., каго-што.

1. Зразаць траву касой ​² або касілкай. Касіць луг. Касіць атаву. □ Хутка з косамі прыйдуць гурбой дзецюкі, Паплавы касіць стануць рупліва. А. Александровіч. // Быць вострай, добра рэзаць (пра касу). Каса чыста косіць.

2. перан. Губіць, нішчыць, забіваць у вялікай колькасці. Маці .. [Пеці] неўзабаве памерла ад тыфу, які няшчадна касіў людзей пасля доўгай вайны. Ракітны. Трапныя кулі народных мсціўцаў бязлітасна касілі ворага. Сіняўскі.

•••

Сабакам сена косіць (пагард.) — пра таго, хто знаходзіцца невядома дзе і за якім заняткам. — Ну, дзе ж твой муж, Юля? — Круціцца недзе. Сабакам сена косіць. Доўгі рубель збіў з панталыку. Паўлаў.

Хоць касой касі — вельмі многа, процьма. — Грыбоў, ягад — хоць касою касі. Пальчэўскі.

касі́ць ​², кашу, косіш, косіць; незак.

1. што. Рабіць касым; перакошваць, скрыўляць. Касіць плечы.

2. што і чым. Глядзець коса, убок; скошваць (вочы). Мы крочым па самай сярэдзіне вуліцы,.. з хвіліны на хвіліну чакаем каманды і ад гэтага ўвесь час патроху косім у бок на камандзіра свае погляды. Галавач. [Конь] трошкі паварочваў галаву і касіў адным вокам на вароты. Крапіва.

3. Быць касавокім, касым. Кірыны вочы касілі больш, чым звычайна, але гэта цяпер Пракопу было самым мілым і дарагім ва ўсім яе вобліку. Карпаў.

ка́сія, ‑і, ж.

Травяністая расліна сямейства бабовых, лісце і плады якой выкарыстоўваюцца як слабіцельны сродак.

[Лац. cassia.]