Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

капіта́нскі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да капітана, належыць яму. Капітанскія паганы. Капітанскі мосцік.

капіта́нства, ‑а, н.

1. Званне, пасада капітана.

2. Дзейнасць капітана. Марыць аб капітанстве.

капі́тул, ‑а, м.

1. Калегія духоўных асоб пры епіскапе ў каталіцкай і англіканскай царкве.

2. Сход членаў рыцарскага ці манаскага ордэна; кіруючы орган ордэна.

3. У дарэвалюцыйнай Расіі — установа, якая займалася ўзнагароджваннем ордэнамі.

[Лац. capitulum.]

капітулява́ць, ‑люю, ‑люеш, ‑люе; зак. і незак.

1. Спыніўшы ваенныя дзеянні, здацца (здавацца) пераможцу на прадыктаваных ім умовах. Рэшткі нямецка-фашысцкай арміі безагаворачна капітулявалі. «Беларусь».

2. перан. Адступіць (адступаць) перад цяжкасцямі, перашкодамі; прызнаць (прызнаваць) сваё бяссілле ў чым‑н. Капітуляваць перад пагрозай. Капітуляваць у спрэчцы.

капітуля́нт, ‑а, М ‑нце, м.

Пагард. Той, хто капітулюе (у 2 знач.), па-здрадніцку адмаўляецца ад цвёрдай лініі ў чым‑н. Капітулянт-перараджэнец.

капітуля́нцкі, ‑ая, ‑ае.

Уласцівы капітулянту; разлічаны на капітуляцыю. Капітулянцкая палітыка. Капітулянцкія прапановы.

капітуля́нцтва, ‑а, н.

Паводзіны капітулянта.

капітуля́цыя, ‑і, ж.

1. Спыненне ваенных дзеянняў і здача пераможцу на прадыктаваных ім умовах. Безагаворачная капітуляцыя. Капітуляцыя фашысцкай Германіі.

2. перан. Адступленне ад сваіх пазіцый, прызнанне свайго бяссілля ў чым‑н.

3. У міжнародным праве — дагавор з пераможаным праціўнікам аб умовах спынення ваенных дзеянняў. Падпісаць капітуляцыю.

[Лац. capitulatio.]

капітэ́ль, ‑і, ж.

Верхняя частка архітэктурнай калоны або пілястры, якая служыць непасрэдным пераходам да перакрыцця.

[Ад лац. capitellum — галоўка.]

капітэ́льны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да капітэлі. Капітэльная дошка.