Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні
абвгдеёжзійклмнопрстуфхцчшэюя
авклмнопртухчыэ-
бгклмнрсфхш

шум​1, ✂, м.

  1. Гукі, якія зліліся ў громкае гучнае і нязладжанае гучанне.

    • Ш. прыбою.
    • Ш. матораў.
    • Без шуму перамяшчацца.
    • Узняўся ш.
    • Ш. у зале.

  2. перан. Ажыўленае абмеркаванне, выкліканае павышаным інтарэсам да чаго-н.

    • Фільм выклікаў ш.

  3. Гук з няяснай танальнасцю (спец.).

    • Шумы ў сэрцы.

  4. Сварка, крыкі, гучнае выражэнне незадавальнення.

    • Што там за ш. у суседзяў?
    • Чаго ўзнялі ш., супакойцеся!

|| прым. шумавы, ✂.

шум​2, ✂, м. (разм.).

Пеністы налёт на паверхні супу і пад. пры кіпенні, а таксама пена на сырадоі.

шумавік, ✂, м.

  1. Работнік тэатра, кіно, які стварае шумавыя эфекты.

  2. Музыкант, які іграе на шумавых інструментах.

шумавы, ✂, (спец.).

  1. гл. шум ​1.

  2. Які ўтварае громкія гучныя рознахарактарныя гукі.

    • Шумавыя музычныя інструменты (трашчоткі, лыжкі, талеркі, званочкі, кастаньеты і пад.).
    • Ш. аркестр (які складаецца з ударных і шумавых інструментаў).
    • Шумавое афармленне радыёперадачы.

шумець​1, ✂; незак.

  1. Утвараць, рабіць шум (у 1 знач.).

    • Шуміць бор.
    • Шуміць дождж.
    • Шуміць у галаве (няясна ў думках ад стомленасці, моцнага перажывання, ап’янення).
    • У вушах шуміць (пра слыхавое раздражненне).

  2. Гучна выражаць незадаволенасць, сварыцца, крычаць.

    • Няма чаго ш. з-за дробязі.

  3. Ажыўлена абмяркоўваць што-н., рабіць прадметам усеагульнай увагі.

    • Ш. пра свае дасягненні.

шумець​2, ✂; незак.

Узнімацца пенай, пеніцца.

  • Піва шуміць.

шуміха, ✂, ж. (разм. неадабр.).

Залішне ажыўленае абмеркаванне чаго-н. (часцей падзеі, звычайна з мэтай прыцягнуць асаблівую ўвагу да чаго-н.).

  • Узняць шуміху вакол чаго-н.

шумлівы​1 ✂ прым.

  1. Схільны шумець, утвараць шум​1 (у 1 знач.).

    • Шумлівыя дзеці.

  2. Які суправаджаецца шумам, ажыўленнем, напоўнены шумам ​1.

    • Шумлівая гульня.
    • Шумлівая вуліца.

|| наз. шумлівасць, ✂.

шумлівы​2 ✂ прым.

Які мае пену, пеністы.

  • Ш. напітак.

шумны​1 ✂ прым.

  1. Які стварае шум 1 (у 1 знач.); гучны.

    • Ш. струмень.
    • Шумная размова.

  2. Такі, дзе многа шуму 1 (у 1 знач.), надта ажыўлены.

    • Шумная аўдыторыя.

  3. перан. Які выклікае шум 1 (у 2 знач.), сенсацыю.

    • Ш. поспех.

  4. Які з’яўляецца шумам 1 (у 3 знач.), утвараецца пры дапамозе шуму 1 (спец.).

    • Шумныя гукі.

|| наз. шумнасць, ✂.