Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

дых, , м. (разм.).

Дыханне.

  • Хацелася крыкнуць, але не хапіла дыху.

  • Адным дыхам (разм.) — за адзін раз, вельмі хутка.

  • Ні слыху ні дыху (разм.) — няма ніякіх вестак.

дыхавіца, , ж.

  1. Цяжкае дыханне пры захворванні бронхаў.

    • Пакутаваць дыхавіцай.
  2. Народная назва хваробы лёгкіх у коней і іншых жывёл.

    • Нагнаць дыхавіцу каню.

|| прым. дыхавічны, .

дыханне, , н.

  1. Працэс паглынання кіслароду і выдзялення вуглякіслага газу жывымі арганізмамі.

    • Стомленасць праяўлялася ў паскораным дыханні.
  2. перан. Подых, павеў чаго-н.

    • Д. вясны.

  • Штучнае дыханне — аднаўленне спецыяльнымі прыёмамі натуральных рухаў лёгкіх.

  • Другое дыханне — аб новых сілах, бадзёрасці ў каго-н. пасля стомленасці, апатыі.

  • Затаіць дыханне — затрымаць дыханне, прыслухоўваючыся да чаго-н.

  • Перавесці дыханне — 1) глыбока ўздыхнуць, аддыхацца; 2) зрабіць перадышку, перапынак у чым-н.

|| прым. дыхальны, .

дыхаць, ; незак.

  1. Паглынаць кісларод і выдзяляць вуглякіслы газ.

    • Хворы цяжка дыхае.
    • Расліны дыхаюць лісцем.
  2. перан., чым. Быць захопленым чым-н., жыць якой-н. ідэяй.

    • Ён жыў і дыхаў кансерваторыяй.
  3. перан., чым. Вылучаць, распаўсюджваць што-н.; быць прасякнутым чым-н., выказваць што-н.

    • Ноч дыхала пахамі траў.
    • Яго творы дыхаюць вайной.
    • Твар спартсмена дыхаў здароўем.

  • Дыхаць на ладан (разм.) — быць пры смерці.

  • Дыхаць свабодна — адчуваць палёгку, вызваліўшыся ад чаго-н.

|| аднакр. дыхнуць, .

дыхт, , м.

У выразе: даць дыхту (разм.) — задаць наганяй.

дыхтоўны, (абл.).

Вельмі добры, якасны.

  • Д. чамадан.

|| наз. дыхтоўнасць, .