Verbum

урыцца, ✂; зак.

1. Пранікнуць у глыб чаго-н. рыючы (пра жывёл).

2. Схавацца ў вырытым паглыбленні ці ў чым-н. сыпкім.

   • У. ў сена.

|| незак. урывацца, ✂.

урэзацца, ✂; зак.

1. Уваткнуцца, уклініцца ў што-н. вузкім, вострым.

   • Човен урэзаўся ў пясчаны бераг.
   • Лес клінам урэзаўся ў поле (перан.).

2. перан. Імкліва ўварвацца ўнутр чаго-н.

   • Конніца ўрэзалася ў варожыя рады.

3. перан. Запомніцца моцна і адразу.

   • У. ў памяць.

4. перан. З разгону сутыкнуцца з чым-н. (разм.).

   • Машына ўрэзалася ў слуп.

|| незак. уразацца, ✂ і урэзвацца, ✂.

урэзаць, ✂; зак.

1. Адрэзаўшы частку, укараціць, паменшыць.

   • У. крысо.

2. перан. Зменшыць, убавіць; абмежаваць.

   • У. расходы.
   • У. паўнамоцтвы.

3. Уставіць у выразанае месца.

   • У. замок у дзверы.

4. (пераважна з адмоўем «не»).

   • З цяжкасцю адрэзаць (што-н. надта цвёрдае; разм.).
   • Мяса такое мёрзлае, што не ў.

5. Адрэзаць, нарэзаць невялікую колькасць чаго-н. (разм.).

   • У. вяндліны.
   • У. сечкі карове.

6. перан. Нечакана і гучна заіграць, заспяваць (разм.).

   • У. польку.

7. Моцна ўдарыць, пабіць, збіць (разм.).

   • У. па твары.
   • Так урэзалі яму, што і з ног зваліўся.

8. Сказаць прама і рэзка, заявіць што-н. (разм.).

   • У. праўду.

|| незак. уразаць, ✂ і урэзваць, ✂.

|| наз. уразанне, ✂, урэзванне, ✂ і урэзка, ✂.

урэмія, ✂, ж.

Самаатручэнне арганізма рэчывамі, якія затрымліваюцца ў ім пры хваробе нырак.

|| прым. урэмічны, ✂.

урэшце, прысл.

1. прысл. Пасля ўсяго, напаследак, нарэшце.

   • Ён у. паявіўся.

2. у знач. далучальнага злуч. уступальны. Ужыв. для далучэння асобнага слова ці цэлага сказа.

   • Гул слабеў, у. знік зусім.

3. у знач. пабочн. Паказвае на завяршэнне працэсу, дзеяння, з’явы.

   • Ну, я, у., скончыла сваю работу.

4. у знач. пабочн: Ужыв. як выражэнне крайняй ступені незадавальнення, нецярпення або падкрэслівае што-н.

   • Замоўкні ты, у.!
   • У., з кім хачу, з тым і сябрую.

ус..., прыстаўка (гл. уз...).

Ужыв. замест «уз...» перад глухімі зычнымі, напр. ускінуць, уссесці.

усадзіць, ✂; зак.

1. Уваткнуць з сілай (а таксама трапіць снарадам, куляй у што-н.; разм.).

   • У. рыдлёўку ў зямлю.
   • У. кулю ў лоб.

2. Усунуць унутр чаго-н.

   • У. руку ў ваду.

3. Прымусіць або памагчы сесці.

   • У. гасцей.

4. Прапанаваць сесці, даўшы які-н. занятак, прымусіць рабіць што-н.

   • У. за піяніна.
   • У. чытаць.

5. Пасадзіць пячыся (разм.).

   • У. хлеб у печ.

6. Саджаючы (расліны), заняць якую-н. прастору.

   • У. градку кветкамі.

7. перан. Расходаваць, патраціць (сродкі, грошы; разм.).

   • У. многа грошай у будаўніцтва.

|| незак. усаджваць, ✂.

|| наз. усаджванне, ✂ і усадка, ✂.

усадка, ✂, ж.

1. гл. усадзіць.

2. Памяншэнне ў аб’ёме, памеры пры ўсыханні, застыванні, ушчыльненасці (спец.).

   • У. бетону.
   • У. тканіны.

усачыць, ✂; зак.

1. Сочачы за кім-, чым-н., паспець заўважыць што-н.

   • За падзеямі не ў.

2. Назіраючы, не дапусціць чаго-н. непажаданага, утрымаць ад непажаданых учынкаў.

   • У. за дзіцем.

усвядоміць, ✂; зак.

Поўнасцю зразумець што-н., уразумець.

• У. неабходнасць чаго-н.
• У. сабе ўсе акалічнасці справы.

|| незак. усведамляць, ✂ і усвядомліваць, ✂.

|| наз. усведамленне, ✂.