Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

улежацца, і уляжацца, ; зак.

  1. Асесці, ушчыльніцца ад доўгага ляжання.

    • Снег улежаўся.
  2. Пасля доўгага ляжання стаць гатовым для карыстання, далейшай апрацоўкі (пра садавіну, лён).

    • Яблыкі ўлежаліся ў саломе.
    • Лён улежаўся.

|| незак. улежвацца, .

улежаць, ; зак.

Прабыць на якім-н. месцы лежачы.

  • У. паўгадзіны не ўлежыш у такую спёку.

улежна, безас. у знач. вык.

Добра, утульна ляжыць.

  • Хоць не ўежна, дык у. (хоць не дастаткова яды, затое можна спакойна паляжаць; прыказка).

улезці, ; зак.

  1. Пранікнуць, забрацца ўнутр чаго-н.

    • У. ў кабіну.
    • У. ў аўтобус (увайсці; разм.).
    • У. ў кішэню (таксама перан. тайком; з мэтай украсці што-н.).
    • Карова ўлезла ў шкоду.
  2. Умясціцца ўнутры чаго-н.

    • Нага не ўлезла ў бот.
    • Кнігі ўлезлі ў чамадан.
  3. Умяшанне ў якую-н. справу (разм.).

    • У. ў размову.

  • Колькі ўлезе (разм.) — уволю, колькі хочаш.

|| незак. улазіць, .

улетку, прысл.

Летам, у летні час.

  • Добра ў. на палетку.

улік, , м.

  1. Устанаўленне наяўнасці, колькасці чаго-н. шляхам падлікаў.

    • У. тавараў.
    • Магазін зачынены на ў.
    • Бухгалтарскі ў.
  2. Рэгістрацыя з занясеннем у спісы асоб, якія знаходзяцца дзе-н.

    • Браць на ў.
    • Стаць на ў.
    • Зняцца з уліку.
    • Ваенны ў.
  3. Прыняцце пад увагу чаго-н.

    • Пры ўліку ўсіх абставін.

|| прым. уліковы, .

  • Уліковая дакументацыя.
  • Уліковая плошча.

уліпнуць, ; зак.

  1. Папасці ў што-н. ліпкае, вязкае.

  2. перан. Трапіць у непрыемнае становішча (разм.).

    • У. у гісторыю.
  3. Добра аблегчы, прыстаць (пра адзенне, абутак; разм.).

    • Сукенка ўліпла.

|| незак. уліпаць, .

улітаваць, ; зак. (уст.).

Тое, што і упаяць.

|| незак. улітоўваць, .

|| наз. улітоўка, і улітоўванне, .

улітка, , ж. (спец.).

Частка ўнутранага вуха, дзе знаходзіцца гукаўспрымальны апарат.

|| прым. уліткавы, .

уліцца, ; зак.

  1. Наліцца ўнутр.

    • У. лодку ўлілася вада.
  2. перан. Папоўніць сабою, далучыцца.

    • У працоўны калектыў улілося новае папаўненне.

|| незак. улівацца, .