Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні
абвгдеёжзійклмнопрстуфхцчшэюя
авеілмноруыэюя
абвгдзійклмнпрстўфхцшю

гадзіцца, ✂; незак. (разм.).

  1. Адчуваць агіду да каго-, чаго-н.; брыдзіцца.

    • Г. жаб.

  2. Рабіцца брудным, забруджвацца.

гадзіць​1, ✂; незак. (разм.).

  1. Пра жывёл: забруджваць спаражненнямі.

  2. Рабіць (звычайна тайна) подласць, непрыемнасці; шкодзіць.

  3. Рабіць брудным. Не трэба г. адзенне.

  4. безас. Ванітаваць.

    • Мяне гадзіць ад усяго гэтага.

|| незак. згадзіць, ✂.

|| зак. нагадзіць, ✂.

гадзіць​2, ✂; незак.

  1. каму (чаму). Старацца задаволіць каго-н., дагаджаць.

    • Госцю гадзі, ды і сябе глядзі (з нар.).

  2. Садзейнічаць, спрыяць каму-, чаму-н.

    • Дажджы гадзілі ярыне.

◊

  • Гадзіць як благой (ліхой) скуле (разм.) — вельмі дагаджаць каму-н.

|| незак. згадзіць, ✂.

гадзіць​3, ✂; незак.

Наймаць на працу на пэўны час.

  • Г. пастуха.

гадзюка, ✂, ж.

  1. Ядавітая змяя з плоскай трохвугольнай галавой.

  2. перан. Пра небяспечнага, шкоднага чалавека (разм., лаянк.).

    • Не жанчына, а г.

|| прым. гадзючы, ✂.

  • Гадзючая скура.

гадзяня, ✂ і гадзянё, ✂, н.

  1. Дзіцяня гадзюкі.

  2. У дачыненні да дзіцяці, маладога чалавека (разм., лаянк.).

    • Вот ж., г., усюды ўлезе.

гадкі, ✂ (разм.).

Вельмі непрыемны, брыдкі; які выклікае агіду.

  • Г. ўчынак.
  • Гадкае надвор’е.
  • Г. чалавек (подлы, варты пагарды).

гадлівы, ✂.

Які не можа пераносіць гадкага; грэблівы.

  • Г. чалавек.
  • Г. жэст (поўны агіды, грэблівасці).

|| наз. гадлівасць, ✂.

газ​1, ✂, м.

  1. Рэчыва, малекулы якога не звязаны паміж сабой, і здольнае распаўсюджвацца па ўсёй даступнай яму прасторы, раўнамерна яе запаўняючы.

    • Удушлівы г.

  2. Газападобнае паліва, а таксама пра абагравальныя, асвятляльныя прыборы, якія працуюць на такім паліве.

    • Кватэра з газам.
    • Выключыць г.

  3. мн. Газападобныя страўнікавыя выдзяленні.

  4. звычайна мн. Баявыя атрутныя газападобныя рэчывы.

    Даць газ(у) (разм.) — паскорыць рух, павялічыць паступленне гаручага.

    На поўным газе — на самай вялікай скорасці.

|| прым. газавы, ✂.

  • Газавая пліта.
  • Газавая атака (з прымяненнем атрутных газаў).
  • Г. рухавік (які рухаецца пры дапамозе газу).

газ​2, ✂, м.

Шаўковая празрыстая тканіна.

|| прым. газавы, ✂.

  • Газавая хустачка.