Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

разапхнуць, ; зак. (разм.).

Піхнуўшы, прымусіць даць дарогу, прыбраць з дарогі.

  • Р. людзей.

|| незак. распіхваць, і распіхаць, .

разараць, ; зак.

Аручы, раскінуць (зямлю плугам.).

  • Р. некалькі баразён бульбы.

|| незак. разворваць, .

разарвацца, ; зак.

  1. Раздзяліцца на часткі ад рэзкага руху або ад старасці, драхласці.

    • Вяроўка разарвалася.
    • Кашуля разарвалася.
  2. Узарвацца знутры, распасціся на часткі.

    • Снарад разарваўся.
  3. перан. Ужыв. пры абазначэнні неабходнасці адразу выканаць многа спраў, паспець усюды (разм.).

    • Я на ўсё не разарвуся.
    • Хоць разарвіся! (вельмі многа розных спраў).

|| незак. разрывацца, .

  • Душа (сэрца) разрываецца (перан. вельмі цяжка на душы ад гора і пад.).

|| наз. разрыў, .

разарваць, ; зак.

  1. Рэзкім рухам раздзяліць на часткі, парушыць цэласць чаго-н.

    • Р. ліст паперы.
    • Р. кайданы рабства (перан. знішчыць).
  2. Узарваць знутры, разнесці на часткі, асколкі.

    • Трубы разарвала (безас.).
  3. перан. Спыніць, парваць.

    • Р. дыпламатычныя зносіны.
    • Р. сувязі з сябрамі.

|| незак. разрываць, .

|| наз. разрыў, .

разарыцца, ; зак.

  1. Страціць маёмасць, багацце; збяднець.

  2. Патраціць на што-н. грошы (разм.).

    • Р. на кнігі.

|| незак. разарацца, .

|| наз. разарэнне, .

разарыць, ; зак.

Давесці да беднасці, галечы, пазбавіць дастатку, багацця.

  • Р. сям’ю.

|| незак. разараць, .

|| наз. разарэнне, .

разаслацца, ; зак.

Сцелючыся па паверхні чаго-н., распаўсюдзіцца.

  • Разаслаўся па сенажаці туман.

|| незак. рассцілацца, .

разаслаць1, ; зак.

Паслаць, адправіць у розныя месцы.

  • Р. ганцоў.
  • Р. пісьмы.

|| незак. рассылаць, .

|| наз. рассыланне, і рассылка, .

|| прым. рассылачны, .

разаслаць2, ; зак.

Разгарнуўшы поўнасцю, паслаць па паверхні чаго-н.

  • Р. новы абрус.
  • Р. дыван.

|| незак. рассцілаць, .

|| наз. рассціланне, , рассцілка, і рассціл, .

|| прым. рассцілачны, .

разаспацца, ; зак. (разм.).

Праспаць занадта доўга, заснуць надоўга.

  • Дзіця разаспалася, усё спіць і спіць.