Verbum

служыцель, ✂, м.

1. Работнік, слуга (у 1 знач.).

2. Ніжэйшы служачы ў некаторых установах.

   • С. у тэатры.
   • С. у музеі.

3. перан., чаго. Той, хто служыць чаму-н. (высок.).

   • С. навукі.
   • Служыцель культу — духоўная асоба.

служыць, ✂; незак.

1. Выконваць службу.

   • С. у навуковай установе.
   • С. у арміі.

2. перан., каму-чаму. Рабіць што-н. для каго-, чаго-н., быць адданым каму-, чаму-н. накіроўваць сваю дзейнасць на карысць чаго-н. (высок.).

   • С. народу.
   • С. мастацтву.

3. Выконваць сваё прызначэнне, быць прыгодным для чаго-н.

   • Канапа служыць пасцеллю.
   • Здароўе яшчэ служыць.

4. У веруючых: праводзіць набажэнства.

   • С. ютрань.

5. Пра сабак: стаяць на задніх лапах.

   • Бялюсь, служы!

|| зак. паслужыць, ✂.

|| наз. служба, ✂ і служэнне, ✂.

|| прым. службовы, ✂.

|| наз. служба, ✂.

слуп, ✂, м.

1. Бервяно, тоўсты брус, умацаваны вертыкальна.

   • Тэлеграфны с.
   • Стаяць слупам (перан. стаяць нерухома; разм. неадабр.).

2. перан., чаго або які. Маса чаго-н., што рухаецца, ляціць, падымаецца ўверх (пра дым, пыл і пад.).

   • С. пылу.
   • С. мошак.

3. Пра тое, што мае вертыкальна-падоўжаную форму.

   • С. ртуці ў тэрмометры.

◊

• Геркулесавы слупы — 1) старажытная назва Гібралтарскага праліва, які, паводле ўяўлення старажытных народаў, лічыўся «краем свету», месцам, дзе канчаецца суша; 2) перан. мяжа чаго-н.

|| памянш. слупок, ✂.

|| прым. слупавы, ✂.

слупняк, ✂, м.

Вострая інфекцыйная хвароба, якая прыводзіць да сутаргі мышцаў.

|| прым. слупняковы, ✂.

слупок, ✂, м.

1. гл. слуп.

2. Калонка лічбаў, кароткіх радкоў у газеце, часопісе і пад., якія размешчаны адзін пад адным.

   • Газетныя слупкі.

|| прым. слупковы, ✂.

слупянець, ✂; незак. (разм.).

Траціць здольнасць рухацца ад моцнага ўзрушэння, хвалявання і пад.

• С. ад страху.

|| зак. аслупянець, ✂.

|| наз. аслупяненне, ✂.

слухацца, ✂; незак.

1. Публічна разглядацца (пра судовую справу), публічна заслухвацца (пра чыю-н. інфармацыю, паведамленне і пад.).

   • Слухаецца справа аб забойстве.
   • Слухаюцца даклады па праблемных пытаннях мовы.

2. Дзейнічаць, паводзіць сябе згодна з чыімі-н. парадамі.

   • С. добрых парад.

|| зак. паслухацца, ✂.

слухаць, ✂; незак.

1. Накіроўваць слых на што-н.

   • С. настаўніка.
   • С. музыку.

2. Публічна разглядаць (судовую справу; афіц.).

   • С. справу аб разводзе.

3. Вывучаць што-н. наведваючы лекцыі.

   • С. курс уводзін у мовазнаўства.
   • У педінстытуце слухалі лепшых выкладчыкаў.

4. Вызначыць стан здароўя на слых.

   • С. хворага.
   • Доктар уважліва слухаў сэрца.

5. Слухацца каго-н., выконваць чые-н. загады, рабіць так, як хто-н. раіць.

   • Слухай, што бацька гаворыць.
   • Трэба с. старэйшых.
   • Вучні павінны с. настаўніка.

6. слухай(це). Ужыв. таксама ў пачатку размовы як зваротак для таго, каб прыцягнуць увагу (разм.).

   • Слухай, яшчэ я не закончыла, а ты сваё працягваеш.

7. часц. Адказ (пераважна вайскоўцаў) на якое-н. распараджэнне, які абазначае, што яно будзе выканана.

|| зак. праслухаць, ✂ і паслухаць, ✂.

|| наз. слуханне, ✂.

слухач, ✂, м.

1. Той, хто слухае каго-, што-н.

   • Удзячны с.

2. У некаторых навучальных установах: навучэнец, студэнт.

   • С. курсаў.

|| ж. слухачка, ✂.

|| прым. слухацкі, ✂.

• Слухацкая аўдыторыя.

слухмяны, ✂ (разм.).

Тое, што і паслухмяны.

|| ж. слухмянасць, ✂.