Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні
абвгдеёжзійклмнопрстуфхцчшэюя
авеілмнопрсухю’
абвгдёжзйклмнпрстуўфхцчшэюя

качарга, ✂, ж.

Тоўсты жалезны прут, сагнуты на канцы, для перамешвання паліва ў печы, выграбання попелу.

|| памянш. качарэжка, ✂.

|| прым. качарговы, ✂.

качацца, ✂; незак.

  1. Тое, што і каціцца​1 (у 1 знач.), але абазначае рух, які адбываецца ў кожны час і ў розных напрамках.

    • Мячык качаецца па падлозе.

  2. Пераварочвацца, перакульвацца з боку на бок (пра чалавека, жывёлу).

    • К. ў траве.
    • Конь качаецца па зямлі.
    • Дзеці качаюцца ў снезе.

  3. Ляжаць без справы, без сну.

    • К. да раніцы ў ложку (разм.).

  4. Быць хворым.

    • Цэлы месяц качалася з пабітай нагой (разм.).

|| наз. качанне, ✂.

качаць, ✂; незак.

  1. Тое, што і каціць (у 1 знач.), але абазначае рух, які адбываецца ў розны час і ў розных напрамках.

    • К. бочкі.
    • К. бярвенне.

  2. Размякчаючы ў руках і рухаючы па якой-н. паверхні, надаваць чаму-н. акруглую форму.

    • К. клёцкі.
    • К. шарыкі з пластыліну.

  3. Паварочваць з боку на бок у чым-н. сыпкім, вязкім.

    • К. рыбу ў муцэ.

  4. Разгладжваць пры дапамозе качалкі, качалак.

    • К. абрусы.

  5. Рабіць пракатку (спец.).

    • К. ліставое жалеза.

  6. Падкідваць на руках, выражаючы радасць, захапленне і пад. (разм.).

|| зак. пакачаць, ✂, выкачаць, ✂ і скачаць, ✂.

|| наз. качанне, ✂.

качачніца, ✂, ж.

  1. Работніца, якая даглядае качак на птушкаферме.

  2. Прадаўгаватая пасудзіна з тоўстымі сценкамі для прыгатавання мяса качкі.

качка, ✂, ж.

Вадаплаўная птушка сямейства качыных з шырокай пляскатай дзюбай і кароткімі шырока расстаўленымі лапкамі.

  • Прыляцелі дзікія качкі.

|| памянш. качачка, ✂.

|| прым. качыны, ✂.

качканос, ✂, м.

Яйцаносная млекакормячая жывёліна з мордай, якая заканчваецца шырокай дзюбай, падобнай на качыную (водзіцца ў Аўстраліі і Тасманіі).

качулка, ✂, ж.

  1. Драўлянае кола, якое качаюць дзеля забавы.

  2. Драўляны прадмет цыліндрычнай формы, з дапамогай якога ставяць у печ і вымаюць з печы вялікія чыгуны.

|| прым. качулачны, ✂.

качэлі, ✂.

Тое, што і арэлі.

|| прым. качэльны, ✂.

качэўе, ✂, н.

  1. Стаянка качэўнікаў.

  2. Мясцовасць, па якой качуюць.

    • К. аленяводаў.

качэўнік, ✂, м.

Чалавек, які вядзе качавы спосаб жыцця; вандроўнік.

|| ж. качэўніца, ✂.

|| прым. качэўніцкі, ✂.