Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

калмаціцца, ; незак.

Станавіцца калматым, кудлаціцца, касмаціцца.

|| зак. пакалмаціцца, , раскалмаціцца, і скалмаціцца, .

калмаціць, ; незак.

Рабіць калматым, кудлаціць, касмаціць.

  • К. воўну.
  • К. валасы.

|| зак. пакалмаціць, , раскалмаціць, і скалмаціць, .

калмыкі, , м.

Народ, што складае асноўнае насельніцтва Рэспублікі Калмыкіі, якая ўваходзіць у склад Расійскай Федэрацыі.

|| ж. калмычка, .

|| прым. калмыцкі, .

калода1, , ж.

  1. Кароткае тоўстае бервяно.

  2. Вулей, зроблены з камля дуплістага дрэва.

    • Чатыры калоды пчол.
  3. перан. Пра непаваротлівага, нязграбнага чалавека (разм. пагард.).

  • Цераз пень калоду (разм. неадабр.) — дрэнна, абы-як (рабіць што-н.).

калода2, , ж.

Камплект ігральных карт.

  • У калодзе 52 карты.

калоддзе, , н., зб.

Калоды, бярвёны.

калодзеж, і калодзезь, , м.

  1. Вузкая і глыбокая яма, умацаваная зрубам для здабывання вады з ваданосных слаёў зямлі.

    • Пачысціць к.
  2. Яма для розных тэхнічных патрэб (спец.).

    • Шахтавы к.
    • Каналізацыйны к.

  • Артэзіянскі калодзеж — буравы калодзеж з труб, які падае глыбінную ваду пад напорам, без помпы.

|| прым. калодзежны, .

калодка, , ж.

  1. Невялікая калода; тое, што і калода (у 1 знач.).

    • Парэзаць бярозу на калодкі.
  2. Кусок дрэва, які служыць асновай у некаторых інструментах, прыборах.

    • К. рубанка.
  3. Кусок дрэва ў форме ступні, які выкарыстоўваецца пры пашыве абутку; капыл.

    • Выплятаць лапці на калодцы.
  4. Сярэдняя частка кола, у якой умацоўваюцца спіцы.

    • Колы па калодкі ў гразі.
  5. Планка для мацавання на грудзях ордэнаў медалёў ці ордэнскіх стужак.

    • Ордэнская к.

|| памянш. калодачка, .

|| прым. калодачны, .

калодкі, .

Масіўныя драўляныя кайданы, якія надзявалі раней на ногі, рукі і шыю арыштанта для папярэджання ўцёкаў.

калоднік, , м. (уст.).

Арыштант у калодках.