Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

тыра́да, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, -ра́д, ж.

Доўгая фраза, урывак прамовы, асобная шматслоўная рэпліка, якая гаворыцца звычайна прыўзнятым тонам.

тыра́ж¹, -у́, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Розыгрыш выйгрышаў у пазыцы, латарэі.

Т. грашова-рэчавай латарэі.

2. Пагашэнне аблігацый пазыкі або іншых папер установай, якая іх выпусціла.

Аблігацыі выйшлі ў т.

Выйсці ў тыраж (разм.) — выйсці з ужытку, устарэць, стаць непрыгодным для выкарыстання.

|| прым. тыра́жны, -ая, -ае.

Тыражная табліца.

тыра́ж², -у́, мн. -ы́, -о́ў, м.

Колькасць экзэмпляраў якога-н. друкаванага выдання аднаго выпуску.

Т. газеты павялічыўся ў тры разы.

|| прым. тыра́жны, -ая, -ае.

тыражава́ць, -жу́ю, -жу́еш, -жу́е; -жу́й; -жава́ны; зак. і незак., што (спец.).

1. Устанавіць (устанаўліваць) тыраж кнігі, газеты і пад.

2. Рабіць неабходную колькасць копій (кінастужкі, пласцінкі і пад.).

|| наз. тыражава́нне, -я, н.

тыра́н, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Аднаасобны правіцель у Старажытнай Грэцыі, сярэдневяковай Італіі, які захапіў уладу сілай.

2. Правіцель, улада якога заснавана на дэспатызме і гвалце.

3. перан. Жорсткі, дэспатычны чалавек, які чыніць здзекі над людзьмі, прычыняе мукі.

|| прым. тыра́нскі, -ая, -ае.

тыра́ніць, -ню, -ніш, -ніць; незак., каго (што).

Мучыць каго-н., здзекавацца з каго-н.

Ён тыраніў нават сваіх родных.

тырані́чны, -ая, -ае.

Жорсткі, дэспатычны, самаўпраўны.

тырані́я, -і, ж.

1. Праўленне, улада, заснаваная на самавольстве і дэспатызме.

2. перан. Дэспатызм, жорсткасць у адносінах да каго-н.

тыра́нства, -а, н.

1. Паводзіны, учынкі тырана (у 2 знач.).

2. Дэспатызм, жорсткасць.

Мінуліся часы яго т.

тыра́нстваваць, -твую, -твуеш, -твуе; -твуй; незак. (разм.).

Прыгнятаць, мучыць каго-н., быць тыранам (у 3 знач.).

Т. у сям’і.