род, -у, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.
1. Асноўная грамадская арганізацыя першабытнаабшчыннага ладу, аб’яднаная сваяцтвам і агульнасцю гаспадаркі.
Старэйшына роду.
2. Рад пакаленняў, якія паходзяць ад аднаго продка, а таксама ўвогуле пакаленне.
Са знатнага роду.
Весці свой р. ад каго-н. (паходзіць ад каго-н.). Родам гараджанін. 3 роду ў р. (з пакалення ў пакаленне). Без роду, без племені (пра чалавека невядомага паходжання; уст.). Ні роду ні племені (пра чалавека адзінокага, без родных; уст.). Гэта ў іх у родзе (па спадчыннасці). Р. чалавечы (людзі).
3. У сістэматыцы жывёл і раслін: група, якая аб’ядноўвае некалькі відаў, што валодаюць агульнымі прыметамі.
◊
Ад (з) роду (разм.) — ад самага нараджэння.
На раду напісана што (разм.) — прадвызначана.
род², -у, М -дзе, м., чаго.
1. Разнавіднасць чаго-н., якая валодае якой-н. якасцю, уласцівасцю.
Р. войск (спецыялізацыя войск у залежнасці ад характару ўзбраення і прызначэння). Войскі ўсіх родаў зброі.
2. Напрамак, спосаб дзейнасці.
Выбраць новы р. дзейнасці.
3. Нешта (нехта) накшталт каго-, чаго-н., падабенства каго-, чаго-н.
Гэта гасцініца — р. пансіяната.
род³, -у, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.
Граматычны клас слоў, які характарызуецца пэўнымі склонавымі канчаткамі і асаблівасцямі дапасавання.
Назоўнікі мужчынскага, жаночага і ніякага роду.
|| прым. ро́давы, -ая, -ае.
ро́давы¹, -ая, -ае.
1. Які мае адносіны да роду¹ (у 1 і 2 знач.), радавы.
Р. лад.
2. Які належыць роду¹ (у 2 знач.), перадаецца з пакалення ў пакаленне.
Р. побыт.
родадапамо́га, -і, ДМ -мо́зе, ж. (спец.).
Медыцынская дапамога жанчынам у час цяжарнасці, родаў і ў пасляродавы перыяд.
|| прым. родадапамо́жны, -ая, -ае.
Родадапаможная ўстанова.
роданача́льнік, -а, мн. -і, -аў, м.
1. Продак, ад якога вядзе свой пачатак род¹ (у 2 знач.).
2. перан. Тое, што і заснавальнік.
В.
Дунін-Марцінкевіч і Ф.
Багушэвіч — роданачальнікі беларускага крытычнага рэалізму.
|| ж. роданача́льніца, -ы, мн. -ы, -ніц.
ро́дзіч, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Член роду¹ (у 1 знач.).
2. Сваяк, чалавек, блізкі па паходжанні (разм.).
|| ж. ро́дзічка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак (да 2 знач.).
ро́днасны, -ая, -ае.
1. Заснаваны на адносінах роднасці (у 1 знач.), які мае адносіны да роднасці (у 1 знач.), да родных.
Роднасныя сувязі.
Роднасныя адносіны.
2. Блізкі да другога (другіх) па паходжанні, па прыметах, якасцях і пад.
Роднасныя народы.
Роднасныя мовы.
|| наз. ро́днаснасць, -і, ж. (да 2 знач.).