Verbum

двая... (гл. двое...).

Першая састаўная частка складаных слоў, ужыв. замест «двое...», калі націск у другой частцы слова падае на першы склад, напр.: дваяборац, дваяверац, дваяжэнец, дваяшлюбнасць.

дво́е, дваі́х, дваі́м, дваі́мі, ліч. зб.

Два.

Ужыв.:

а) з назоўнікамі мужчынскага або агульнага роду, якія абазначаюць асобу.

Засталося д. сірот;

б) з асабовымі займеннікамі ў мн. л.

Нас было д.;

в) з назоўнікамі, якія абазначаюць маладых істот.

Бегае д. парасят.

Д. дзяцей;

г) з множналікавымі назоўнікамі.

Д. саней.

Д. нажніц.

Д. акуляраў.

Д. штаноў.

Д. сутак;

д) з некаторымі назоўнікамі, якія абазначаюць парныя прадметы.

Д. ботаў.

Д. рукавіц.

Абуць д. панчох;

е) без назоўнікаў, калі абазначае асоб мужчынскага і жаночага полу.

Сядзелі д.: хлопец і дзяўчына.

◊

На сваіх дваіх (разм., жарт.) — пехатой.

За дваіх (працаваць, есці і пад.) — так, як могуць двое.

двое... (а таксама двая...).

Першая састаўная частка складаных слоў са знач. два, двайны, напр., двоеўладдзе.

двоеўла́ддзе, -я, н.

Адначасовае існаванне дзвюх улад у адной краіне, арганізацыі і пад.

|| прым. двоеўла́дны, -ая, -ае.

дво́ечнік, -а, мн. -і, -аў, м. (разм.).

Вучань, які часта атрымлівае нездавальняючыя адзнакі.

|| ж. дво́ечніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

дво́йка, -і, ДМ дво́йцы, мн. -і, дво́ек, ж.

1. Лічба

2.

2. Група з двух чалавек або двух аднародных прадметаў.

3. Нездавальняючая школьная адзнака.

4. Назва чаго-н., абазначанага лічбай 2.

дво́йчы, прысл.

Два разы.

Д. сказаць.

Д. тры — шэсць.

двор¹, двара́, мн. двары́, дваро́ў, м.

1. Участак зямлі пры доме, хаце паміж гаспадарчымі будынкамі.

Выйсці з хаты на д.

2. Сялянскі дом з усімі будынкамі каля яго; асобная сялянская гаспадарка.

Вёска на сорак двароў.

3. Маёнтак (гіст.).

Панскі д.

4. Гаспадарчы цэнтр сельскагаспадарчага прадпрыемства.

Жывёльны д.

Птушыны д.

○

Манетны двор — дзяржаўнае прадпрыемства, дзе адбываецца чаканка манет і вырабляюцца ордэны, медалі і інш.

Заезны двор — памяшканне пры дарозе для начлегу з месцам для коней.

◊

На дварэ — на адкрытым паветры, не ў хаце.

Ні кала ні двара ў каго (разм.) — няма нічога.

двор², двара́, мн. двары́, дваро́ў, м.

У манархічных краінах: манарх і яго прыбліжаныя.

Царскі д.

Быць пры двары.

дво́рнік, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Работнік, які падтрымлівае чысціню і парадак на двары і на вуліцы каля дома.

2. Прыстасаванне для механічнага ачышчэння ветравога шкла ў машыне ад снегу, вільгаці, пылу і інш.

|| ж. дво́рнічыха, -і, ДМ -чысе, мн. -і, -чых (да 1 знач.; разм.).

|| прым. дво́рніцкі, -ая, -ае (да 1 знач.).