Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

ша́нец, -нца, мн. -нцы, -нцаў, м.

1. У Расіі ў 17—19 стст: часовае палявое чатырохвугольнае ўмацаванне; акоп.

2. Верагодная магчымасць ажыццяўлення чаго-н.

Шанцы на поспех.

Не ўпусціць шанцу.

Апошні ш.

|| прым. ша́нцавы, -ая, -ае (да 1 знач.).

Ш. інструмент.

шано́ўны, -ая, -ае.

Дастойны павагі, паважаны; які выклікае павагу.

Ш. ўзрост.

Шаноўныя таварышы! (пры звароце).

|| наз. шано́ўнасць, -і, ж.

шанс, -у, мн. -ы, -аў, м.

Тое, што і шанец (у 2 знач.).

шансане́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.

1. Песня жартаўлівага, часта фрывольнага зместу, якая выконваецца ў кафэшантане.

2. Спявачка, якая выконвае такія песні.

|| прым. шансане́тны, -ая, -ае (да 1 знач.).

шанта́ж, -у́, м.

Запалохванне каго-н. пагрозай выкрыцця або паведамлення якіх-н. непажаданых звестак з мэтай вымагання чаго-н.

|| прым. шанта́жны, -ая, -ае.

шантажы́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны; незак., каго (што).

Дамагацца чаго-н. у каго-н. шляхам шантажу.

шантажы́ст, -а, М -сце, мн. -ы, -аў, м.

Той, хто займаецца шантажом.

|| ж. шантажы́стка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.

|| прым. шантажы́сцкі, -ая, -ае.

шантрапа́, -ы́, ж., таксама зб. (разм., лаянк.).

Пусты, нікчэмны чалавек.

Не вадзіся з усякай шантрапой.

шанц, -у, мн. -ы, -аў, м.

Тое, што і шанс.

шанцава́ць, -цу́е; безас., незак., каму ў чым.

Пра ўдачу ў чым-н.

Яму шанцуе ў жыцці.

|| зак. пашанцава́ць, -цу́е.

|| наз. шанцава́нне, -я, н.