Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

крытыка́н, -а, мн. -ы, -аў, м. (неадабр.).

Чалавек, які схільны ўсё крытыкаваць, ва ўсіх бачыць адны недахопы.

|| ж. крытыка́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак.

|| прым. крытыка́нскі, -ая, -ае.

крытыка́нства, -а, н. (неадабр.).

Прыдзірлівая, дробязная, павярхоўная і тэндэнцыйная крытыка.

крытыцы́зм, -у, м. (кніжн.).

Крытычныя адносіны да чаго-н.

Дух крытыцызму.

Праявіць к.

крыты́чны¹, -ая, -ае.

1. Які заключае ў сабе крытыку (у 1, 2 знач.).

Крытычныя заўвагі.

К. матэрыял.

2. Здольны адносіцца да каго-, чаго-н. крытычна, з крытыкай (у 1 знач.).

К. розум.

Адносіцца крытычна (прысл.) да прапаноў.

|| наз. крыты́чнасць, -і, ж.

крыты́чны², -ая, -ае.

1. Пераломны, які знаходзіцца ў стане крызісу.

К. момант хваробы.

К. ўзрост.

2. Вельмі цяжкі, небяспечны.

Крытычнае становішча.

Крытычная тэмпература — тэмпература пераходу цела з аднаго стану ў другі (спец.).

|| наз. крыты́чнасць, -і, ж.

крытэ́рый, -ю, мн. -і, -яў, м. (кніжн.).

Прыкмета, на аснове якой даецца ацэнка чаму-н., робіцца класіфікацыя чаго-н.

К. для падзелу твораў мастацтва.

К. для вызначэння пераможцаў.

кры́ўда, -ы, ДМ -дзе, ж.

1. мн. -ы, крыўд. Несправядлівы папрок, грубы ўчынак, дапушчаная абраза ў дачыненні да каго-н.

Не зрабіць нікому ніякай крыўды.

2. Пачуццё горычы, выкліканае несправядлівымі ўчынкамі, паводзінамі.

Быць у крыўдзе на каго — крыўдзіцца.

Не даць у крыўду каго — заступіцца за каго-н., абараніць.

Не ў крыўду хай будзе сказана — не варта злавацца на сказанае.

крыўдава́ць, -ду́ю, -ду́еш, -ду́е; -ду́й; незак.

Мець на каго-н. крыўду; крыўдзіцца.

Не трэба к.

крыўдзі́цель, -я, мн. -і, -яў, м.

Той, хто крыўдзіў, крыўдзіць каго-н.

|| ж. крыўдзі́целька, -і, ДМ -льцы, мн. -і, -лек.

кры́ўдзіцца, -джуся, -дзішся, -дзіцца; незак.

Адчуваць крыўду, прымаць што-н. за крыўду.

К. на несправядлівасць.