шыхт, -у, М шы́хце, мн. -ы, -аў, м.
Тое, што і строй¹ (у 1 знач.).
Стаць (паставіць) у ш.
шы́хта, -ы, ДМ -хце, шыхт, ж. (спец.).
Сумесь матэрыялаў (руда, флюсы, кокс, вугаль і інш.), узятых у пэўнай прапорцыі, якую загружаюць у плавільныя печы для перапрацоўкі.
Закласці шыхту спецыяльнай сталі.
|| прым. шы́хтавы, -ая, -ае.
шы́цца¹, шы́юся, шы́ешся, шы́ецца; незак. (разм.).
1. Лезці, прабірацца і пад. ў вузкае месца, туды, дзе цесна; хавацца куды-н.; пранікаць, залазіць куда-н.
Ш. ў натоўп.
Куры шыюцца ў крапіву.
2. перан. Старацца быць падобным на каго-н., прыкідвацца кім-н.
Ш. ў дурні.
шы́цца², 1 і 2 ас. не ўжыв., шы́ецца; незак.
1. Вырабляцца шыццём.
2. безас. Пра жаданне або магчымасць шыць (разм.).
Мне сёння не шыецца.
шыццё, -я́, н.
1. гл. шыць.
2. Тое, што шыюць ці сшытае; шытво.
Здаць ш. заказчыку.
шыць, шы́ю, шы́еш, шы́е; шы́ты; незак.
1. што. Вырабляць, змацоўваючы ніткай краі скроенай тканіны, скуры.
Ш. касцюм.
Ш. боты.
2. што і без дап. Змацоўваць, злучаць ніткай і інш. матэрыялам.
Ш. альбом.
Хірургу даводзіцца больш ш., чым рэзаць.
3. чым і па чым. Вышываць, расшываць.
Ш. гладдзю.
◊
Шыта-крыта (разм.) — пра што-н. дрэннае, несамавітае, што застаецца ў тайне.
|| зак. сшыць, -ы́ю, -ы́еш, -ы́е; -ы́ты (да 1 знач.).
|| наз. шыццё, -я́, н. (да 1 і 3 знач.).
|| прым. шве́йны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Швейная майстэрня.
Швейная машына.
шыш, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м. (разм.).
1. Тое, што і кукіш.
Паказаць ш. каму-н.
2. перан. Пра што-н. надта малое, нязначнае.
Вам з усяго гэтага ш. застанецца.
◊
Ні шыша (разм., груб., неадабр.) — нічога.
шыша́к¹, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
1. Тое, што і гронка.
Ш. вінаграду.
2. Патаўшчэнне ў выглядзе шышкі на сцёблах некаторых раслін (разм.).
Шышакі чароту.
3. Вялікая колькасць насякомых, якія сабраліся ў адзін ком.
Ш. пчол.
|| прым. шыша́чны, -ая, -ае.
шыша́к², -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
Старажытны металічны шлем, які заканчваўся вастрыём з шышкай (у 2 знач.) наверсе.
шы́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж.
1. Круглаватае ці авальнае суквецце і плод хваёвых і некаторых іншых раслін, пакрыты луской.
Яловая ш.
Хваёвая ш.
Альховая ш.
Кедравая ш.
2. Круглаватая выпукласць, бугор.
На лбе ўскочыла ш.
3. Пра важную, значную, уплывовую асобу (разм., іран.).
Ён там важная ш.
|| прым. шы́шачны, -ая, -ае (да 1 знач.) і (у некаторых спецыяльных назвах) шы́шкавы, -ая, -ае.