Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

рол, -а, мн. -ы, -аў, м. (спец.).

1. Цыліндр, вал у механізмах.

2. Цыліндрычны скрутак з лістоў або суцэльнай паласы якога-н. матэрыялу.

Р. паперы.

|| прым. ро́левы, -ая, -ае і ро́льны, -ая, -ае.

Ролевая або рольная папера.

ро́лік, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Невялікае металічнае колца на ножцы стала, крэсла, ложка, раяля для зручнасці перасоўвання.

2. Фарфоравы ізалятар у выглядзе шпулькі для замацавання на ім шнура электраправодкі.

3. Вярчальная частка механізма ў выглядзе невялікага цыліндра, шпулькі (спец.).

4. Тое, што і рол (у 2 знач.).

5. мн. Род канькоў на колцах для катання на гладкай паверхні.

Катацца на роліках.

|| прым. ро́лікавы, -ая, -ае.

Р. падшыпнік.

ролікабе́жны, -ая, -ае.

У выразе: ролікабежны спорт — спартыўныя практыкаванні і спаборніцтвы на ролікавых каньках: скорасны бег, хакей, фігурнае катанне.

ро́лікавы, -ая, -ае.

1. гл. ролік.

2. У выразах: ролікавыя канькі — спартыўная прылада для катання на роліках, прымацаваная да ступні; ролікавыя лыжы — спартыўная прылада ў форме шырокіх лыж з ролікамі.

ро́ля, -і, мн. -і, -яў, ж.

1. Мастацкі вобраз, створаны драматургам у п’есе, сцэнарыі, які ўвасабляецца ў сцэнічнай ігры акцёрам.

Увайсці ў ролю (таксама перан.: асвоіцца з якой-н. манерай паводзін). Выйсці з ролі (таксама перан.: адступіць ад прынятай на сябе манеры). Вытрымаць сваю ролю (перан.: не адступіць ад прынятай на сябе ролі, манеры). У ролі каго-н. (таксама перан.: у якасці каго-н.). Памяняцца ролямі (таксама перан.). Ролі перамяніліся (таксама перан.: змяніліся ўзаемаадносіны людзей, суадносіны іх сіл).

2. Сукупнасць рэплік адной дзеючай асобы ў п’есе.

Перапісаць ролю.

3. Род, характар і ступень удзелу ў чым-н.

Р. асобы ў гісторыі.

Іграць ролю — мець уплыў, значэнне.

Названы фактар іграе тут вялікую ролю.

|| прым. ро́левы, -ая, -ае (да 1 знач. ў некаторых спалучэннях і да 2 знач.; спец.).

Ролевая ігра (з размеркаваннем роляў паміж удзельнікамі).

ром, -у, м.

Моцны спіртны напітак з соку цукровага трыснягу.

|| прым. ро́мавы, -ая,-ае.

ромб, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. У матэматыцы: паралелаграм, у якога ўсе стораны роўныя.

2. Назва знака адрознення такой формы на пятліцах у вышэйшага каманднага саставу Чырвонай Арміі да 1943 г.

|| прым. рамбі́чны, -ая, -ае і ро́мбавы, -ая, -ае.

ро́нда, нескл., н. (спец.).

Музычная п’еса, у якой некалькі разоў паўтараецца рэфрэн.

ро́ндаль, -я, мн. -і, -яў, м. (уст.).

Каструля з ручкай.

ро́скаш, -ы, ж.

Тое, што і раскоша.