Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

шу́мны¹, -ая, -ае.

1. Які стварае шум¹ (у 1 знач.); гучны.

Ш. струмень.

Шумная размова.

2. Такі, дзе многа шуму¹ (у 1 знач.), надта ажыўлены.

Шумная аўдыторыя.

3. перан. Які выклікае шум¹ (у 2 знач.), сенсацыю.

Ш. поспех.

4. Які з’яўляецца шумам¹ (у 3 знач.), утвараецца пры дапамозе шуму¹ (спец.).

Шумныя гукі.

|| наз. шу́мнасць, -і, ж.

шу́мны², -ая, -ае.

Які ўтварае на сваёй паверхні пену, пеністы.

Ш. напітак.

шумо́к, -мку́, м. (разм.).

Слабы шум¹ (у 1 і 3 знач.).

Па зале пайшоў ш.

Ш. у сэрцы.

Пад шумок (разм.) — незаўважна для іншых; маскіруючыся, прыкрываючыся чым-н.

Уцячы адкуль-н. пад ш.

шумо́ўка, -і, ДМ -ўцы, мн. -і, -мо́вак, ж.

Вялікая лыжка з частымі дзіркамі для здымання шуму², накіпу, для даставання мяса з супу і пад.

шу́нуць, -ну, -неш, -не; шунь; зак.

1. Раптам паліцца, хлынуць, уварвацца ў што-н.

Шунула вада.

У пакой шунула свежае паветра.

2. перан. Пайсці масай (пра людзей); паступіць у вялікай колькасці.

Натоўп шунуў.

Заказы шунулі.

шурава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны; незак.

1. што. Перамешваць у топцы палаючае паліва (спец.).

2. перан. Дзейнічаць, рабіць што-н. хутка, энергічна (разм.).

|| наз. шурава́нне, -я, н. і шуро́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж. (да 1 знач.).

|| прым. шуро́вачны, -ая, -ае (да 1 знач.).

шурпа́ты, -ая, -ае.

1. Нягладкі, з невялікімі няроўнасцямі.

Шурпатыя дошкі.

2. перан. Недапрацаваны, з хібамі, недахопамі.

Ш. стыль.

|| наз. шурпа́тасць, -і, ж.

шурпа́цець, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ее; незак. і шурпа́ціцца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -іцца; незак.

Станавіцца шурпатым.

Скура шурпацее або шурпаціцца.

шурпа́ціць, -па́чу, -па́ціш, -па́ціць; незак., што.

Рабіць шурпатым.

Раствор шурпаціць скуру пальцаў.

шурф, -а, мн. -ы, -аў, м. (спец.).

Неглыбокая вертыкальная горная выпрацоўка для разведвання выкапняў, для ўзрыўных работ.