Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

шала́ш, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.

Тое, што і будан.

|| прым. шала́шны, -ая, -ае.

ша́левы гл. шаль.

шале́нец, -нца, мн. -нцы, -нцаў, м.

Шалёны чалавек, вар’ят.

шале́нства, -а, н.

1. Інфекцыйная хвароба, якая паражае цэнтральную нервовую сістэму; вадабоязь.

2. перан. Крайняя ступень раздражнення, гневу.

Прыйсці ў ш.

шале́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Захворваць шаленствам (пра жывёлу).

2. Прыходзіць у крайняе раздражненне, гнеў.

Ш. ад злосці.

3. перан. Бурна праяўляць сваё дзеянне, сілу.

Шалее вецер.

4. Рабіць учынкі, пазбаўленыя разважлівасці, здаровага розуму.

Ш. ад захаплення.

Шалець з раскошы (разм.) — перабіраць, капрызіць ад перанасычанага ўсім, забяспечанага жыцця.

|| зак. ашале́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е (да 1 і 2 знач.).

шалёвачны гл. шаляваць, шалёўка.

шалёны, -ая, -ае.

1. Хворы на шаленства (у 1 знач.).

Ш. воўк.

2. Які страціў разважлівасць, цвярозы розум.

Шалёная, што ты надумала рабіць!

3. перан. Вялікай сілы, напружаны; нястрыманы ў пачуццях.

Шалёная скорасць.

4. перан. Неўтаймоўны, люты.

Ш. характар.

5. перан. Выпадковы, бязладны.

Шалёная куля.

Шалёныя грошы — грошы, якія лёгка дастаюцца і таму расходуюцца неэканомна.

Шалёныя цэны (разм.) — вельмі высокія.

шалёўка, -і, ДМ -ўцы, ж.

1. гл. шаляваць.

2. зб. Тонкія дошкі, якія ідуць на абшыўку драўляных пабудоў, а таксама абшыўка з такіх дошак.

Пафарбаваць шалёўку.

3. мн. -і, -лёвак. Адна з такіх дошак.

4. Накладныя планкі вакол акна, дзвярэй.

|| прым. шалёвачны, -ая, -ае.

ша́лік, -а, мн. -і, -аў, м.

Паласа з тканіны або шарсцяных нітак для захутвання шыі.

Цёплы ш.

шало́м, -а, мн. -ы, -аў, м.

Тое, што і шлем (у 1 знач.; уст.).