Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

шматсяме́йны, -ая, -ае.

Які мае вялікую сям’ю, шмат дзяцей.

Дапамога шматсямейным.

|| наз. шматсяме́йнасць, -і, ж.

шматтыра́жка, -і, ДМ -жцы, мн. -і, -жак, ж.

Друкаваная газета прадпрыемства, установы, якая выдаецца значным тыражом.

Заводская ш.

шматтыра́жны, -ая, -ае.

3 вялікім тыражом.

Шматтыражнае выданне.

шмаццё, -я́ і шмо́цце, -я, н., зб.

Рванае адзенне, бялізна і пад.

Куды апранаць такое ш.

шмо́ргаць, -аю, -аеш, -ае; -аны; незак.

1. каго-што. Цягнуць, тузаць кароткімі, рэзкімі рухамі; такімі рухамі зрываць, абрываць што-н.

Ш. суседа за рукаў.

Ш. лісце з куста.

2. што чым, чым па чым і без дап. Праводзіць па чым-н., намазваючы што-н.; праводзіць чым-н. па якой-н. паверхні, звычайна ўтвараючы характэрны гук.

Ш. нітку воскам.

Ш. запалкай па карабку.

3. чым. З шумам часта ўцягваць (носам) паветра.

Ш. носам.

|| аднакр. шмаргану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ і шмо́ргнуць, -ну, -неш, -не; -ні (да 3 знач.).

|| наз. шмо́рганне, -я, н.

шмо́цце гл. шмаццё.

шму́ляцца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -яецца; незак.

1. Выцірацца, зношвацца ад частага ўжытку.

Шмуляецца каўнер.

2. Церціся, націрацца (пра скуру).

Ад грубай тканіны шмуляецца шыя.

шму́ляць, -яю, -яеш, -яе; незак., што.

1. Выціраць, зношваць, пашкоджваць ад частага ўжытку.

Ш. адзенне.

2. Сціраць, націраць (скуру).

Цвёрды хамут шмуляе шыю.

|| зак. вы́шмуляць, -яю, -яеш, -яе; -яны (да 1 знач.).

шмы́гаць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).

1. Хутка хадзіць, рухацца каля каго-, чаго-н., паміж кім-, чым-н.

Па вуліцы шмыгаюць машыны.

2. Праходзіць, выходзіць хутка, незаўважана.

Як убачыць мяне, шмыгае за дзверы.

3. чым. Тое, што і шморгаць (у 3 знач.).

Ш. носам.

|| аднакр. шмыгну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ і шмыгану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́.

|| наз. шмы́ганне, -я, н. (да 1 і 3 знач.).