Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

шакала́д, -у, М -дзе, м.

1. Кандытарскі выраб, які атрымліваюць шляхам перапрацоўкі зерня какавы з цукрам.

Плітка шакаладу.

2. Салодкі напітак на малацэ з парашку гэтага вырабу.

Выпіць кубак шакаладу.

|| прым. шакала́дны, -ая, -ае.

Ш. колер (карычневы). Шакаладнае дрэва (вечназялёнае паўднёвае дрэва, з насення якога атрымліваюць какаву).

шакала́дка, -і, ДМ -дцы, мн. -і, -дак, ж. (разм.).

Плітка шакаладу або шакаладная цукерка.

шакаладна-...

Першая частка складаных слоў са знач.: колеру шакаладу, карычневы, з адценнем такога колеру, напр.: шакаладна-буры, шакаладна-карычневы.

шакі́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны; незак., каго (што).

Ставіць у няёмкае становішча, бянтэжыць парушэннем правіл прыстойнасці.

Мяне шакіруе яго фармальнасць да гэтага чалавека.

шал, -у, М -е, м.

1. Псіхічны стан чалавека, ахопленага вялікім гневам, узбуджэннем, шаленствам; раз’юшанасць.

Чалавек быў у шале і ні на што не зважаў.

2. мн. -ы, -аў. Гарэзлівасць, свавольства; гулянка.

Спыніце свае шалы.

Ад чужога шалу ў галаве круціцца.

шаламі́ць, -ламлю́, -ло́міш, -ло́міць; незак.

1. каго (што). Ашаламляць, рабіць моцнае ўражанне, прыводзіць у замяшанне.

Гэтага чалавека нічога не здзіўляе і не шаломіць.

2. каго-што. П’яніць, адурманьваць.

Гарэлка пачала ш. галаву.

шала́нда, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, -ла́нд і -аў, ж.

1. Невялікая несамаходная з мелкай пасадкай баржа для пагрузкі і разгрузкі суднаў, для перавозкі грунту з землечарпальных снарадаў.

2. На Чорным моры: парусная пласкадонная рыбацкая лодка.

|| прым. шала́ндны, -ая, -ае.

шалапу́т, -а, М -пу́це, мн. -ы, -аў, м. (разм.).

Легкадумны, пусты чалавек, баламут, свавольнік.

|| ж. шалапу́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.

шалапу́тнічаць, -аю, -аеш, -ае; незак. (разм.).

Паводзіць сябе як шалапут.

шалапу́тны, -ая, -ае (разм.).

Легкадумны, дзівацкі, узбаламучаны.

|| наз. шалапу́тнасць, -і, ж.