Verbum

ле́гчы, ля́гу, ля́жаш, ля́жа; ля́жам, ля́жаце, ля́гуць; лёг, лягла́ і ле́гла, лягло́ і ле́гла; ляж; зак.

1. Прыняць ляжачае становішча.

Л. на спіну.

2. Размясціцца спаць, адпачываць.

Л. на сене.

3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Апусціцца на якую-н. паверхню, пакрыць сабою што-н.

Снег лёг белай коўдрай.

4. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан., на каго-што. Распаўсюдзіцца на каго-н., што-н., стаць чыім-н. абавязкам.

Адказнасць ляжа на прысутных.

На яго плечы лягла гаспадарка.

5. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Пралегчы, распасцерціся, працягнуцца.

Рэйкі ляглі доўгімі лініямі.

6. Пра самалёты, судны: прыняць якое-н. становішча, узяць які-н. напрамак.

Л. на зваротны курс.

○

Легчы ў (на) дрэйф — расставіць парусы так, каб судна заставалася прыблізна на адным месцы.

◊

Легчы касцьмі — загінуць у баі, памерці.

|| незак. лажы́цца, лажу́ся, лажы́шся, лажы́цца; лажы́мся, лажыце́ся, лажа́цца (да 1, 2, 4 і 6 знач.).

леда... (гл. лёда...).

Першая частка складаных слоў; ужыв. замест «лёда...», калі націск у другой частцы слова падае на першы склад, напр.: ледакол, ледарэз, ледаспуск, ледасховішча.

ледако́л, -а, мн. -ы, -аў, м.

Магутнае судна, прыстасаванае для плавання і пракладвання дарогі інш. суднам у льдах.

Атамны л.

|| прым. ледако́льны, -ая, -ае.

ледарэ́з, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Судна, прызначанае для плавання ў бітых ільдах; ледакол.

2. Прыстасаванне каля мастоў, плацін, аб якое разбіваецца лёд у час крыгаходу.

|| прым. ледарэ́зны, -ая, -ае.

ледасе́к, -а, мн. -і, -аў, м.

Род сякеры, кіркі, прызначаны для высякання прыступак у лёдзе пры ўзыходжанні на горныя вяршыні.

|| прым. ледасе́чны, -ая, -ае.

ледаста́ў, -та́ву, м.

Замярзанне ракі, возера, утварэнне суцэльнага ледзянога покрыва; перыяд, у час якога назіраецца такая з’ява.

|| прым. ледаста́ўны, -ая, -ае.

ледахо́д, -у, М -дзе, м.

Рух лёду па цячэнні (у час раставання і ледаставу на рэках).

|| прым. ледахо́дны, -ая, -ае.

ледзяне́ц, -нца́, мн. -нцы́, -нцо́ў, м.

Празрыстая цукерка з застылай сумесі цукру з фруктовым сокам.

Смактаць ледзянцы.

|| прым. ледзянцо́вы, -ая, -ае.

ледзяне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пакрывацца лёдам.

Вада ледзянее.

2. Станавіцца халодным як лёд, мерзнуць.

Пальцы ледзянеюць.

3. перан. Нямець, заміраць ад жаху.

Сэрца ледзянее.

|| зак. зледзяне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е і заледзяне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е

|| наз. зледзяне́нне, -я, н.

ледзяні́сты, -ая, -ае.

Які ператварыўся ў лёд, падобны на лёд.

Ледзяністая маса.

|| наз. ледзяні́стасць, -і, ж.